Konu: malezya ve tarihi

Tarih
XIII. yy'la kadar 500 yıl süreyle Malezya Srivicala Hindu ve Buddha'cı krallığının bir parçası olarak Sumatra'dan yönetildi. Malezya daha sonra Cavalılar ve Malakka'nın Malezya'lı hükümdarlarının egemenliği altına girdi. XV.yy'da Malakka'da İslamiyet yayıldı ve bütün yarımadayı kapladı. Portekizliler 1511'de Malakka'yı ele geçirdiler. Ancak Hollandalılar ile Portekizliler arasında sürekli bir mücadele başladı. 1641'de Portekizliler Malakka'dan çekildi. Hollandalılar burada 1795 yılına kadar egemen oldular. Penang'da 1786'da ve Singapur'da 1824'de yerleşmeye başlayan İngilizler giderek ticari ve siyasi etkinliklerini artırdılar. Bu arada çeşitli Malezya devletleri üzerinde hak iddia eden Tayland'la mücadeleler yapıldı. Malakka'yı Hollandalılar 1826'da tekrar işgal ettiler. Ancak 1826'da İngilizler Boğazlar Hükümeti'ni kurdu ve 1914'de son Malezya eyaleti olan Johore İngilizlere boyun eğdi.
II. Dünya Savaşı sırasında Malezya Japonya tarafından işgal edildi. Yeni işgalcilere karşı en büyük direniş Malezya'lı kominist gerillalardan geldi. 1948'de Malezya Federasyonu hükümetine karşı gerillalar bir ayaklanma başlattılar. 1956'da yapılan İngiltere-Malezya konferansından sonra 1957'de Malezya'nın İngiliz Milletler Topluluğu içinde kalması şartı ile bağımsızlığı kabul edildi.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

Bağımsızlık ve Sonrası
1961'de Malezya başbakanı Abdurrahman Güneydoğu Asya'daki İngiliz kolonilerinin bir federasyon halinde birleşmesi fikrini ortaya attı. Bu federasyona Malezya Singapur Saravak Sabah ve Brunei sultanlıkları katılacaktı. Çin Endonezya ve Filipinler'in federasyon fikrini engellemeye çalışmalarına rağmen İngiltere Japonya Avustralya Yeni Zellanda ve Amerika Birleşik Devletleri'nin desteği ile 16 Eylül1963'te yeni federasyon kuruldu. Federal devlete Brunei sultanlığı hariç adı geçen bütün devletler katıldı. Yeni federayon Malaysia (Büyük Malezya) diye adlandırıldı. Ülke topraklarından büyük çıkarı olan İngiltere federasyon'un savunma görevini üstlendi. Fakat Çin ile barış isteyen akımların ülke içinde güçlenmesinin yanı sıra Endonezya'nın gerillacıları fiilen destekleyen tutumu yüzünden federasyon güçlüklerle karşılaştı. Malaysia federasyonu kurulurken Malezya federasyonu'nun anayasası bazı değişiklikler ile kabul edilmiştir. Singapur 1965 yılında federasyon'dan ayrılmıştır.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

İklim
Malezya'nın iklimi tropikal iklimdir. Muson rüzgarlarının etkisiyle de özellikle Ocak ve Mayıs ayları arasındaki sürekli yağışlar ülkenin nem miktarının % 80 civarına kadar yükselmesine neden olur. Yıllık yağış ortalaması bölgelere göre büyük farklılık gösterir. Genelde 2000-2540 mm olan bu oran Sabah'da 1500-4500 mm Saravak'da ise 300-400 mm arasında değişir. Günlük sıcaklık alçak yerlerde 21°C ila 32°C arasında iken yüksek bölgelerde daha düşükdür. Başlıca özellikleri sıcaklık rutubet ve nem olan iklimi sebebiyle ülkenin % 70'ini kaplayan tropikal ormanları vardır. Ormanlardaki mevcut 15.000 tür bitkinin 6000 türünü çeşitli ağaç cinsleri meydana getirir. Bu ağaçlardan bazıları 45 m yüksekliğe kadar büyüyebilir. Bambu gibi kerestesi makbul ağaçlar ve kauçuk ağaçları ve daha 800'ü aşkın tür orkide yetişir.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

Yönetim
Malezya krallıkla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir konfederasyondur. Konfederasyonu olusturan federal eyaletlerde krallıkla yönetilir. Batı Malezya'da bulunan eyaletlerin krallarından biri dört yıllığına genel kral yani "yüce başkan" seçilir. Ülke 31 Ağustos 1957'de yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. İki meclisli bir parlamenter sistem uygulanmaktadır. Birinci meclis 69 ikinci meclis 180 üyeden oluşur. Bu meclislerin üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir. Malezya BM İKÖ Asya Pasifik Ekonomik İşbirligi İngiliz Milletler Topluluğu IMF gibi uluslararası örgütlere üyedir.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

Etnik yapi: Malezya'da en kalabalik etnik kitle nüfusun % 49'unu olusturan Malaylardir. Malaylar Singapur Endonezya Tayland ve Madagaskar'a da yayilmislardir. Konustuklari Malayca Endonezya diline çok yakindir. Malezya'daki Malaylarin tamami Müslümandir. Ikinci büyük etnik unsur % 35 orana sahip olan Çinlilerdir. Çinlilerin içinde az sayida Müslüman vardir. Çogunlugu Budist bir kismi hiristiyandir. % 10 oraninda da Hindistanli vardir. Hindistanlilarin da az bir kismi Müslüman çogunlugu Hindudur. Çinliler ve Hindistanlilar Çin'den ve Hindistan'dan gelmis olan göçmenlerdir Malezya'nin yerlisi degildirler. % 3.1 oraninda Cavali vardir. Cavalilarin tamami Müslümandir. Geriye kalan nüfusu su etnik unsurlar olusturur: Minangkabu (% 0.8) Sama (% 0.8) Melanau (% 0.4) Güney Asyali (% 0.35) Bugi (% 0.2) Kalabit Hui Molbog. Bu etnik unsurlarin büyük çogunlugu Müslüman bir kismi da hiristiyan veya yerel dinlere mensuptur.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

Siyasi partiler: Malezya'nin basta gelen siyasi partileri sunlardir:
Birlesik Malay Milli Organizasyonu (UMNO): Malezya'nin bagimsizligindan önce kurulmustur. Hâlen ülkenin önde gelen partilerindendir. Bagimsizlik sonrasinda ilk hükümeti kurdu. Zaman zaman Malezya Islâm Partisi (PAS)'yle koalisyona girdi. Kurulusunda dinin önemini vurguluyor ancak Bati tipi bir laikligi benimsiyordu. Bir ara partiye giren bazi Islâmci aydinlarin etkisiyle devlet kurumlarinda Islâmizasyona olumlu bakiyordu. Halen iktidarda olan bu parti Islamizasyona yine engel olmuyorsa da Islami hareketin önünü tikamaya çalisiyor. Bunda Batili güçlerin önemli rolünün oldugu söylenebilir. Malezya'yi Bati'nin kucagina iten en önemli gelisme ise bu ülkeyi ekonomik yönden ciddi sekilde sarsan Asya krizi olmustur. UMNO'nun su anki genel baskani basbakan Mahatir Muhammed'dir.
Malezya Islâm Partisi (PAS): (Islâmi hareket kismina bkz.)
Demokratik Hareket Partisi: Daha çok Çinliler tarafindan desteklenmektedir.
Idari bölünüs: 11'i Bati 2'si Dogu Malezya'da bulunan 13 federal eyaletten 133 ilden meydana gelir. Baskentin de ayri bir federal statüsü vardir.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

Islami Hareket: Malezya'da Islâm devlet yönetiminde önemli oranda etkilidir. Bu da ülkedeki Islâmi hareketin bir basarisidir. Devlet 1980'den sonra resmi kurumlari Islâmilestirme çalismasi baslatti. Devletin bu merhaleye gelmesinde hâlen varligini sürdüren dört temel Islâmi hareketin etkisi olmustur. Bu hareketleri kisaca tanitalim:
Malezya Islâm Partisi (PAS): Bagimsizlik sonrasinda kurulacak devletin Islâmi yönünün agirlikli olmasini istediklerinden dolayi UMNO'dan ayrilanlar tarafindan 1951'de kuruldu. PAS'i kuranlar dinin bir siyasi parti programinda belli bir alana sikistirilamayacagi hayatin her alanini kapsamasi gerektigi görüsündeydiler ve UMNO'nun kurmak istedigi laik devlet modeline karsi çikiyorlardi. PAS basarili bir çizgi takip ederek 1959'daki ilk genel seçimlerde Kelantan ve Terangganu eyaletlerinde yerel hükümeti kurdu. Sonraki dönemlerde Milli Parti'yle koalisyon hükümetleri de kurdu.
Malezya Islâmi Gençlik Hareketi (ABIM): 1971'de Malezya Müslüman Ögrenciler Birligi üyesi ögrencilerce kuruldu. Kurulusundan kisa süre sonra PAS'la bir ittifak kurdu. 1974'ten sonra Enver Ibrahim'in liderliginde önemli mesafeler katetti. ABIM Mevdudi'nin kurdugu Cemaati Islâmiye'yle Müslüman Kardesler'i kendine örnek ediniyordu. ABIM Malezya'nin her alanda Islâm hükümleriyle yönetilen bir ülke olmasini istemektedir. ABIM'in su anki genel baskani Dr. Muhammed Nur Manuti'dir.
Teblig Cemaati: Pakistan'daki Teblig Cemaati'nin bir uzantisidir.
Daru'l-Erkâm: 1968'de Es'ari Muhammed'in liderliginde kuruldu. Egitime ve kültürel faaliyetlere agirlik veriyor ve toplumun Islâmi yönden suurlandirilmasinin Islâm devleti kurmaktan önce geldigi fikrini savunuyordu. Özellikle gençler arasinda etkili oldu. Ancak PAS'a yönelik elestirileri gelismesini olumsuz yönde etkiledi. Sonra da birtakim hurafelere ve sapmalara düstügü gerekçesiyle basbakan Mahathir Muhammed tarafindan kapatildi.
Malezya'da bunlarin disinda da bazi küçük Islâmi olusumlar ve gruplar bulunmaktadir. Malezya Müslümanlari özellikle gençleri dinlerine bagliliklariyla ünlüdür. Gençlerin % 70'i dini görevlerini yerine getirmektedir. Üniversite gençligi arasinda da Islâmi hareket güçlüdür.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi

Sanayi ve Tarım
Malezya ekonomisi kauçuk palmiye yağı petrol kalay kereste ve sanayi mallarının üretimine ve dış ülkelere satımına dayanır. Yeryüzündeki doğal kauçuk üretiminin üçte birinden fazlasını Batı Malezya sağlar.

Dünya kalayının üçte birine yakın bölümü de Batı Malezya'dan elde edilir. Petrol ve doğal gaz bakımından çok zengindir. Boksit demir cevheri ve bakır da başlıca madenleri arasındadır.
Kauçuktan sonra en önemli tarım ürünü pirinçtir. Son yıllarda çiftçiler yeni tarım yöntemleri ve değişik tohumlar kullanarak çok daha fazla ürün alabilmektedir. Palmiye yağı da dışarıya satılan önemli bir üründür. Ne var ki Malezya'nın yiyecek üretimi gerek*sinimini karşılamaktan uzaktır ve gıda ürünle*ri dışarıdan alınmaktadır. Hindistancevizi hem yiyecek hem de yağı için yetiştirilir. Öbür ürünleri tatlıpatates sagu tütün kene*vir kakao biber ve şekerkamışıdır. Ananas plantasyonları (büyük çiftlikler) ve turunçgil*lerin üretimi de yaygındır. Çinli bostancılar yerel topluluklar için sebze yetiştirirler. Süt üretimi için sığır manda domuz ve kümes hayvanları beslenir. Denizde ve akarsularda bol balık vardır. Saravak ve Sabah'ta yağmur ormanlarından elde edilen kereste önemli bir dış ticaret ürünüdür.

Malezya demiryoluyla Singapur ve Tay land'a bağlanır. Ülke çok gelişmiş bir kara*yolu ağına sahiptir. Doğu Malezya'da büyük kentler ve kasabalar birbirlerine düzgün yol*larla bağlanır. Irmak ulaşımı da önemlidir. Başta Kuala Lumpur Havalimanı olmak üze*re ülkenin birkaç uluslararası havalimanı vardır.

Hollandalı*lar 1641'de Malakka'yı Portekiz'den aldılar.

18. yüzyıl ortalarında Hindistan'daki İngi*lizler Çin'le ticaretlerini başta çay olmak üzere geliştirdiler. Malakka Boğazı yoluyla Çin'e giden İngiliz gemilerinin Malakka Ya-rımadası'nda bakım ve onarım için konakla*yacakları bir yere gereksinmeleri vardı. Böy*lece Doğu Hint Kumpanyası Kedah sulta*nından Penang Adası'nı kiraladı. Penang çok işlek bir limana dönüştü ve Hollanda ticareti için güçlü bir rakip oldu. 1819'da Singapur Adası'na yerleşen İngilizler 1867'de Singa*pur Malakka ve Penang Adası'nın yönetimi*ni ele geçirdiler.

17. yüzyıl boyunca Kuzey Borneo (bugün Sabah) Brunei sultanının denetimindeydi. Bu bölge daha sonra hizmetleri karşılığında Filipinler'in Sulu sultanına verildi. İngilizler 1762'de Manila'yı aldıkları zaman İspanyol*ların elinde tutsak olan Sulu sultanını özgür bıraktılar. Sultan da karşılık olarak Kuzey Borneo üzerindeki haklarını İngiliz Doğu Hint Kumpanyası'na devretti. 1888'de Kuzey Borneo ile Saravak İngiliz yönetimine girdi. 1914'e kadar Batı Malezya'nın tüm eyaletleri İngiliz koruması altına girmişti.

II. Dünya Savaşı'nda Malaya Kuzey Bor*neo ve Saravak Japonlar'ın işgaline uğradı. Savaştan sonra Malaya'ya dönen İngilizler'in tek bir Malezya devleti oluşturma deneme*leri başarısızlığa uğradı. 1948'de Malakka Yarımadası'ndaki Malaya eyaletleri birle*şerek Malaya Federasyonu'nu oluşturdu. İn*giltere ülkenin savunma ve dışişleri üzerin*deki denetimini bir süre daha elinde tuttu. Malaya 1957'de bağımsızlığını kazandı. Singa*pur Kuzey Borneo ve Saravak'ta İngilizler'in denetimi hâlâ sürüyordu. 1963'te Filipinler ve Endonezya her ne kadar karşı çıktıysa da halkın Malaya ile birleşmeden yana olması nedeniyle Malezya Federasyonu kuruldu. Fe*derasyonda Malaya Singapur ve İngiltere' den bağımsızlıklarını kazanan Saravak ile Sabah bulunuyordu. 1965'te federasyondan ayrılan Singapur bağımsız bir devlet oldu. Aynı yıl Endonezya Devlet Başkanı Sukar-no'nun görevden uzaklaştırılmasından sonra Malezya ile Endonezya arasında barışçı ilişki*ler kuruldu.

Kaynak: Malezya ve Malezya Tarihi