Konu: ÖSS Coğrafya Sorularının Çözüm Teknikleri

a) Farklı Yıllarda Çıkmış ÖSS Sorularının İncelenmesiyle Çözülebilecek Sorular: 23 yıllık süreçte çıkmış ÖSS soruları incelendiğinde; çok benzer hatta aynı tip soruların defalarca sorulduğu görülmektedir. Dolayısıyla çıkmış ÖSS sorularını çözüp çözüm yöntemlerini öğrenmek büyük avantaj sağlayacaktır. İşte ÖSS’de çıkmış benzer sorulardan bazıları:

Örnek 1a:
Yeryüzünde birbirinden farklı konumlara sahip iki noktanın yerel saatlerinin aynı olması neyi gösterir?

A ) Güneş ışınlarının aynı eğimde geldiğini
B ) Aynı enlem üzerinde bulunduklarını
C ) Aynı boylam üzerinde bulunduklarını
D ) Aynı yarımkürede yer aldıklarını
E ) Yükseltilerinin aynı olduğunu ( ÖSS- 1987 )

Çözüm: İki noktanın yerel saatlerinin aynı olması “aynı boylam üzerinde bulunduklarını kanıtlar.”

Yanıt C

Örnek 1b:
Aşağıdakilerden hangisi farklı konumdaki iki yerin aynı boylamda olduğunun kesin kanıtıdır?

A ) Yerel saatlerinin aynı olması
B ) Doğal bitki örtüsünün benzer olması
C ) Başlangıç meridyenine olan uzaklıklarının eşit olması
D ) Aynı tarihte aynı mevsimlerin yaşanması
E ) Gündüz uzunluklarının yıl boyunca aynı olması ( ÖYS- 1995 )

Çözüm: İki yerin yerel saatlerinin aynı olması “aynı boylamda olduklarının kesin kanıtıdır.”

Yanıt A

Not: Her iki soruda sorulan temel bilgi ve cevap seçeneğindeki ifadenin benzerliği dikkat çekicidir.

Örnek 2a:
Haritalar yer şekillerinin biçimini gerçeğe tam uygun olarak göstermez. Haritalarda görünen gerçeğin az ya da çok benzeridir.
Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A ) Yer şekillerinin karmaşık olması
B ) Kuşbakışı bakış sağlanamaması
C ) Ölçeğin küçük tutulması
D ) Yerkürenin kutuplardan basık olması
E ) Küresel yüzeyin düzleme aktarılmış olması ( ÖSS- 1987 )

Çözüm: Küresel olan bir yüzeyin bozulma olmadan hatasız bir şekilde düzleme aktarılması olanaksızdır. Bu nedenle hatanın nedeni dünyanın küresel şeklidir.

Yanıt E

Örnek 2b:
Dünya yüzeyi düzlem üzerine aktarılırken şekil ve boyut bozulmalarına uğrar.
Bu bozulmanın nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A ) Kara kütlelerinin Kuzey Yarımkürede fazla olması
B ) Yüzey şekillerinin engebeli olması
C ) Yerin şeklinin geoid olması
D ) Güney kutbunun buzullarla kaplı olması
E ) Okyanusların kapladığı alanın fazla olması ( ÖYS- 1985 )

Çözüm: Küresel bir yüzeyin bozulma olmadan düzleme aktarılması olanaksızdır. Bu nedenle cevap yerin şeklinin geoid olmasıdır.

Yanıt C

Örnek 3a:
Türkiye’de ocak ve şubat aylarında görülen hava olayları Arjantin’de temmuz ve ağustos aylarında görülebilmektedir.
Bu durum Arjantin’in hangi özelliği ile ilgilidir?

A ) Güney Yarımkürede yer almasıyla
B ) Sürekli yüksek basınç merkezlerinin etkisinde kalmasıyla
C ) Güneydoğu alizelerine açık olmasıyla
D ) Kuzey-güney doğrultusunda uzanmasıyla
E ) Batı rüzgârlarına kapalı olmasıyla ( ÖSS- 1983 )

Çözüm: Türkiye’ ocak ve şubat aylarında kış mevsimi yaşanır. Bu nedenle Türkiye’de ocak ve şubat aylarında yaşanan hava olayları Arjantin’de kış mevsiminin yaşandığı temmuz ve ağustos aylarında yaşanır. Çünkü Arjantin Güney Yarımkürede yer alır.

Yanıt A

Örnek 3b:
Fransa ve Arjantin’de aynı tarım ürününün yılın farklı dönemlerinde olgunlaşmasının birincil nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A ) Toprak türlerinin farklı olması
B ) Tarım yöntemlerinin farklı olması
C ) Yüzey şekillerinin farklı olması
D ) Bulundukları yarımkürenin farklı olması
E ) Ortalama yükseltilerinin farklı olması ( ÖSS–2001 )

Çözüm: Arjantin ve Fransa farklı yarımkürelerde yer aldıklarından aynı anda farklı mevsimleri yaşarlar. Bu nedenle her iki ülkede aynı tarım ürünü yılın farklı dönemlerinde olgunlaşır.

Yanıt B

b) Soru kökündeki açıklama ve bilgi ile çözülebilecek sorular: ÖSS’deki soruların çoğu yoruma dayalı olduğu için; genelde soru kökünde yorum yapmayı kolaylaştıracak açıklayıcı bilgiler mevcuttur. Bu bilgiler dikkatlice okunduğunda soruların daha kolay çözüleceği muhakkaktır. Bu şekilde çözülebilecek soru sayısı azımsanmayacak kadar fazladır.

Örnek 1a:
İç Anadolu Bölgesinin ekim yapılan yörelerinde ekilen tohumun niteliği ve ekim yöntemleri değişmediği halde buğday verimi kurak yıllarda hektar başına 100–200 kilograma düşerken yağışlı yıllarda 2000 kilograma çıkmaktadır.
Bu gözleme göre İç Anadolu Bölgesinde buğday veriminin artması neye bağlıdır?

A ) Sulama gereksiniminin karşılanmasına
B ) Ekili alanların gübrelenmesine
C ) Ekim alanlarının genişletilmesine
D ) Nitelikli tohum kullanılmasına
E ) Makine gücünden yararlanılmasına ( ÖSS–1982 )

Çözüm: Soru kökünde ki açıklamada buğday veriminin yağışlı geçen yılarda arttığı bilgisi verilmiştir. Dolayısıyla buğdayın verim artışı sulama gereksiniminin karşılanmasına bağlıdır.

Yanıt A

Örnek 1b:
İç Anadolu Bölgesinde nisan ayının yağışlı temmuz ayının kurak geçmesi buğday verimini artırmaktadır.
Buna göre bu bölgede buğday verimi aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?

A ) Yıl içinde yağışlı geçen gün sayısı
B ) Yıllık yağışın miktarı
C ) Yağışın yıl içinde dağılışı
D ) Yıl içinde düşen yağışın biçimi
E ) Toprağın yağışı sızdırma derecesi ( ÖSS- 1989 )

Çözüm: Soru kökündeki açıklama dikkatlice okunduğunda buğday verimi yağışın aylara dağılışına yani “yağışın yıl içinde dağılışına” bağlanmıştır.

Örnek 1c:
Kum adacıkları akarsu yataklarının genişlediği ve eğimin azaldığı yerlerde oluşabilir.
Bu durum kum adacıklarının oluşmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğunu gösterir?

A ) Akarsuyun akış hızının azalmasının
B ) Yeraltı su seviyesinin yükselmesinin
C ) Akarsuyun akımının artmasının
D ) Akarsuya yeni bir kol katılmasının
E ) Yatak derinliğinin artmasının ( ÖSS–1996 )

Çözüm: Soru kökündeki açıklamada kum adacıklarının akarsu yatağının genişlediği ve eğimin azaldığı yerlerde oluştuğu belirtilmiştir. Eğimin azaldığı bir yerde ise akarsuyun akış hızının azalacağı kesindir.

Yanıt A

c) Dikkat ile çözülebilecek sorular: ÖSS’de soru kökü ve cevap seçeneklerinin dikkatlice okunması sorunun cevabını bulmada anahtar rolü oynamaktadır. Zira öğrenciler acele ve dikkatsizce okuduklarında; çoğu kez sorulara sorunun içeriğinde olmayan anlamlar yükleyebilmektedir. Bu durum öğrencinin kafasını karıştırarak soruların çözümünü zorlaştırmaktadır. Bu nedenle soru kökü ve cevap seçeneklerini çok dikkatli okumak sorunun neyi istediğini anlamak çözümün temel dayanağıdır.

Örnek 1a:
Bir ülkede deniz ticareti filosunun geliştirilmesinin o ülkenin ekonomik kalkınmasına aşağıdakilerin hangisi yönünde önemli bir katkı sağlaması beklenemez?

A ) İç ve dış ticaretin canlanması
B ) Yerli üretime yeni pazarlar sağlanması
C ) Limanların kapasitesinin artırılması
D ) Döviz girdilerinde artış olması
E ) Turizmin gelişmesi ( ÖSS–2003 )

Çözüm: Soru dikkatlice okunduğunda soru kökünde deniz ticareti filosunun altı çizilerek ticari taşımacılığa vurgu yapıldığı görülmektedir. A B C ve D seçeneklerinde direkt ticaret ile ilgili yargılar verilirken E seçeneğinde turizm ile ilgili bir yargı verilmiştir.

Yanıt E

Örnek 2b:
Orta kuşak okyanus iklimi her mevsimi yağışlı olan yazın aşırı sıcakların kışın aşırı soğukların görülmediği bir iklim tipidir.
Buna göre Türkiye’nin aşağıdaki coğrafi bölümlerinin hangisinin kıyı kesiminde görülen iklim tipi orta kuşak okyanus iklimine benzer özellikler gösterir?

A ) Antalya Bölümü
B ) Ergene Bölümü
C ) Ege Bölümü
D ) Adana Bölümü
E ) Doğu Karadeniz Bölümü ( ÖSS–2001 )

Çözüm: Soru kökündeki açıklama dikkatlice okunduğunda her mevsimi yağışlı bir iklimden söz edilmektedir. Türkiye’de her mevsimi yağışlı geçen yer Karadeniz kıyılarıdır.

Yanıt E

Örnek 1c:

* Japonya’da konutlar hafif ve esnek malzemelerden yapılmaktadır.
* İsveç Norveç ve Kanada’da konutların yapımında ahşap malzeme kullanılmaktadır.
* Kuzey Afrika ülkelerinde konutlar kerForum Kurallarını Okuyalım !!!ler yapılmaktadır.

Bu gözlemler konut yapımında kullanılan malzemelerin seçilmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğunu göstermektedir?

A ) Gelir düzeyinin
B ) Ekonomik etkinliklerin
C ) Doğal koşulların
D ) Nüfus yoğunluğunun
E ) Ulaşım koşullarının ( ÖSS- 1997 )

Çözüm: Soru kökündeki açıklama dikkatlice okunduğunda konut yapımında iklim ve depremin etkisinden bahsedildiği seçeneklerde bunun “doğal koşullar” olarak ifade edildiği görülmektedir.

Yanıt C

d) Sorunun seçeneklerinden çözülebilecek sorular: ÖSS’deki bazı sorular seçeneklerden hareket edilerek çözülebilir. Yine doğru olma ihtimali olmayan cevap seçenekleri elenerek sorunun daha kolay çözülmesi sağlanabilir. Bir tane doğru cevabın istendiği sorularda aynı hükmü içeren seçeneklerden hiç biri doğru cevap olamaz ve elenebilir. Bazı sorularda birbirine zıt hükümler içeren seçeneklerden biri genel de cevaptır. Numaralı öncüllü sorular çözülürken doğru olmayan bilgi içeren öncüllerden birinin yer aldığı cevap seçenekleri çok rahat elenebilir.

Örnek 1b:
Bir ülkenin tümüyle gösterildiği bir fiziki duvar haritası ile aynı ülkenin tümüyle gösterildiği atlas sayfasındaki bir fiziki harita
I.Yükselti değerleri
II. Ayrıntıları gösterme gücü
III. Coğrafi koordinatlar
IV. Ölçek Özelliklerinden hangisi bakımından benzerlik gösterir?

A ) I ve II
B ) I ve III
C ) II ve III
D ) II ve IV
E ) III ve IV ( ÖSS- 1983 )

Çözüm: Aynı ülkeye ait hiçbir haritada coğrafi koordinatlar değişmez. Bundan dolayı cevap olacak seçenekte III mutlaka olmalıdır. Böylece III’ün yer almadığı A ve D seçenekleri elenir. Aynı ülkenin duvar haritası ile atlas haritası ölçek dolayısıyla ayrıntıları gösterme gücü bakımından kesinlikle benzer olamaz. Bu nedenle cevap seçeneğinde II ve IV’ ün de olmaması gerekir. Dolayısıyla C ve E seçenekleri de elenmiş olur.

Yanıt B

Örnek 1c:

Aşağıdakilerden hangisi bakı etkisinin bir sonucu olarak; güneşe dönük yamaçlarda görülen bir durum değildir?

A ) Havanın daha sıcak olması
B ) Orman sınırının daha yüksek olması
C ) Güneşlenme süresinin daha uzun olması
D ) Aynı tür bitkilerde olgunlaşma süresinin daha kısa olması
E ) Akarsu rejimlerinin daha düzenli olması ( ÖSS–1999 )

Çözüm: Güneşe dönük olma durumu öncelikle sıcaklığı etkileyen bir durumdur. Sorunun seçeneklerine dikkat edilirse ABC ve D seçeneklerinde sıcaklıkla ilgili yargılar verilmiştir. E seçeneğinde ise yağış ile ilgili bir yargı verilmiştir ve cevap olması beklenemez.

Yanıt E

Örnek 1d:
Aşağıdaki enlem dairelerinden hangisi üzerinde 100 km doğuya gidilirse en büyük yerel saat farkı görülür?

A ) O°Ekvator
B ) 20°Kuzey
C ) 40°Güney
D ) 60°Güney
E ) 80°Güney ( ÖSS- )

Çözüm: Bu tür sorularda biri diğerine göre tezat oluşturan seçeneklerden biri genelde cevaptır. Yani yanıt ya en büyük ya da en küçük numaralı paraleldir. Dünyanın küresel şekli nedeniyle kutuplara gidildikçe meridyen aralıkları daralır. Bundan dolayı eşit yol alındığında geçilen meridyen sayısı kutuplarda daha fazla olur ve daha büyük saat farkı ortaya çıkar.

Yanıt E

yinede cografyadan nefret edıyorum

KPSS'de de işe yarayacağı kesin
Teşekkürler