Süpernova Olayı ve Dünya

süpernova nedir - yıldız ölümü nedir - süpernova olayı - süpernova patlaması
Bizler maddî vücudumuz itibariyle bir zamanlar bir yıldızın parçasıydık esasen. Muhtemelen bu Güneş'imizden çok daha büyük bir yıldızdı ve kâinatın yaratılış anından hemen sonra yani ilk birkaç yüz bin sene içinde meydana gelmişti.


O sıralarda kâinat hemen tamamen hidrojenden ibaretti. Güneş sisteminin ve bizim bir parçası olduğumuz Dünya da bu element üzerine kuruldu. Her şeye hidrojen analık etmiş ve kâinatta maddî ne varsa her şey bu basit hidrojen atomundan çıkarılmıştı. Sonra milyarlarca yıl boyunca nükleer fırında hidrojen işlenip helyum haline getirildi. Böylece bir ömür geride kaldı. Depodaki yakıt tükenmeye başlayınca ecel ufukta görünmüştü. Önce kasılmalar başladı. Fırın söner gibi olunca dev yıldızın kütlesi çöktü. Çöküşle artan basınç yeni nükleer reaksiyonları başlattı. Böylece karbondan demire kadar bir dizi element vücuda geldi.


Nihayet "süpernova" adı verilen müthiş bir patlamayla yıldız son nefesini verdi. Milyarlarca yıl süren bir ömür birkaç saniye içinde böylece sona erdi. Yıldızın çekirdeğindeki atom parçacıkları sadece birkaç saniye içinde eriyip nötrona dönüşüvermiş yüzeye yakın kısımlar ise saniyede on milyon kilometre hızla uzaya saçılmıştı. Milyarlarca derece sıcaklığın üretildiği ve bir milyar güneşin parlaklığına erişildiği müthiş bir andı. Aynı zamanda demirden daha ağır elementler de bu esnada yaratılmıştı.


Süpernova yıldız için ölüm anlamına gelir. Serbest bırakılan dev enerji yıldızın dış katmanlarını öylesine ısıtır ki kısa bir süre için yeni nükleer füzyon tepkimelerinin enerjiyi serbest bırakmaktan çok emen tepkimelerin gerçekleşmesi mümkün olur. Bu fırında demirin yanı sıra; altın kurşun ve uranyum gibi başka ağır elementler de üretilir. Bu elementler daha önce sentezlenmiş olan karbon ve oksijen gibi daha hafif elementlerle birlikte uzaya savrulur ve burada sayısız süpernovanın enkazına karışır. İzleyen çağlar boyunca bu ağır elementlerle yeni yıldız ve gezegen kuşakları yaratılır.

Gezegenimiz için karbon oksijen altın bakır gümüş gibi elementlere ve sonuçta hayatın yaratılmasına 'süpernova' denen harika ve muazzam gök olayları perdedârlık etmiştir. Hayat kaynağı karbon ve oksijen parmaklarımıza taktığımız gümüş ve altın yüzükler çatılarımızdaki kurşun levhalar nükleer reaktörlerimizin uranyum yakıt çubuklarının nüvesi bizim Güneş'imizin var olmasından çok önce yok olmuş yıldızların ölüm sancılarıdır.


Görüldüğü gibi süpernova patlaması maddenin kâinatta bir noktadan başka noktalara taşınmasında sebep rolü oynuyor. Patlama sonucunda dağılan yıldız artıklarıyla evrenin başka köşelerinde birikerek yeni yıldızlar veya yıldız sistemleri yaratılıyor. Güneş Güneş sistemi içindeki gezegenler ve bu arada elbette Dün-ya'mız da çok eski zamanlarda gerçekleşmiş bir süpernova patlamasının sonucunda ortaya çıktı. İnsanın meyve olarak yaratılacağı bu uçsuz bucaksız âlemde maddenin geçirdiği bu tahavvülat ve adım adım bir hedefe doğru gidiş İlim Kudret ve İrade’nin merhamet ve kereminin iç içeliğini açıkça gösteriyor.

Prof.Dr. Osman ÇAKMAK