Konu: Evlilik Yüzüğü Neden Sol Ele Takılır

Uzun yıllardır çiftler romantizmin simgesi olan yüzüklerini sol ellerindeki “yüzük” parmaklarına takıyor. Peki bunun nedeni sol tarafın güçlü olan taraf olması mı? Tarihe bakılırsa hayır değil.


David Allan; İskoç Düğünü (1780)

Ortaçağ’da birinin sol eli ile yazı yazarken görülmesi onun akıl hastası olmakla itham edilmesine neden olurdu ve İspanyol Engizisyonu zamanında solaklar büyük olasılıkla ya işkence edilir ya da öldürülürdü. Aslında buna benzer durumlar pek çok kültürde görülüyordu. İslam ülkelerinde birinin sol eliyle yemek yemesi veya bir şey içmesi uzun süredir tabuydu. Japonya’da ise bir kadının sağ elini kullanamaması yasal olarak anında hiç bir soru sorulmadan boşanma sebebi oluyordu. Peki öyleyse neden kalıcı aşkı sembolize etmek için lanetlenmiş elimizdeki bir parmağı kullanıyoruz?



İskenderiyeli Appian büstü

Geçmişte bu konudaki algıların tümü de kötü değildi. Evlilik ile standart yüzük parmağı arasındaki bağlantı ikinci yüzyılda Mısırlılara kadar uzanıyor. Mısırlılar Yunan bilim insanı Appian’a göre yanlış bir inanış olarak sol elin dördüncü parmağından başlayan “hassas bir sinir” olduğuna ve bunun doğrudan kalbe ulaştığına inanıyorlardı. Yüzyıllar sonra Romalılar benzer bir sonuca ulaştı. Ancak onlar sinir yerine bu parmağı kanı vücudumuza pompalayan kalbimize bağlayan vena amoris (aşk damarı) adı verilen bir damar olduğuna inanıyorlardı.

Romalılar’da nişanlılık döneminde yüzük alabilen varlıklı bir talip yüzüğü gelin olacak kişinin dördüncü parmağına takıyordu. Böylece sevdiği kişi aşk damarının etrafında sürekli olarak onu simgeleyen birşey taşıyordu. Modern dünyadaki uygulama da muhtemelen Romalılardan kalma.




Canterbury başpsikoposu Thomas Cranmer (1546); Bridgeman Kütüphanesi arşivi

Bununla birlikte bazıları dördüncü parmağa duyulan saygının erken Hıristiyan ritüelleriyle birlikte başladığı görüşünde. Ortodoks Kilisesi'nde ibadet eden kişiler haç çıkarırken başparmakları ile işaret ve orta parmaklarını birleştirir ve yüzük parmağı ile serçe parmağının avuç içine değdirirdi. Tarihçiler bu parmakların bir araya getirilmesinin baba oğul ve Kutsal Ruhu “yüzük” parmağının ise dünyevi aşkı simgelediğini ve bu nedenle de eşlerin evlilik yüzüklerini takmaları için mükemmel bir seçim olduğunu iddia ediyor.

Yedinci yüzyıla kadar Ortodoks çiftler yüzüklerini sağ ellerinde (güçle bağlantılı olduğu için) taşırdı ve Avrupa’da da tüm inanışlardaki insanların çoğu bunu uygulardı. Ancak 1549 yılındaki Reform esnasında Thomas Cranmer adlı bir İngiliz Piskopos ve Protestan reformcu evlilik yüzüğünü geleneği yıkmanın bir yolu olarak kullandı. Çiftlere yüzlerce yıllık uygulamadan kurtularak evlilik yüzüklerini sol ellerinin dördüncü parmağına takmalarını söyleyen The Book of Common Prayer’ı kaleme aldı. Çok geçmeden kıtadaki kadın ve erkekler bunu yapmaya başladı

Hiç sevmem yüzük takmayı