DÖNEMSEL İŞ(TEMP) NEDİR?

Dünya'da kullanılan adıyla TEMPORARY EMPLOYMENT veya TEMP Türkçe adıyla "Dönemsel Çalışma ve Esnek İşgücü" iş dünyasının yeni tanıştığı bir olgu. Sürekli bordrolu eleman istihdam etmek yerine yoğun iş dönemlerinde aradığı nitelikte elemanları bulmak isteyen işveren ile dilediği zaman çalışıp dilediği zaman kendilerine veya ailelerine daha fazla zaman ayırmak isteyen "özgür" ruhlu insanları buluşturan "ekonomik" bir köprü. İşgücü maliyetini düşürdüğü gibi işsizliğe çözüm oluyor ve nitelikli işgücü açığını azaltıyor.

Günümüz insanı daha esnek çalışma ortamları ve saatlerini tercih ediyor. Bu trend tüm kesimlerde görülse de gençler daha çok dönemsel işlere kadınlar part-time işlere ve emekliler ise bir yandan kendilerini finansal güvenceye alırken diğer yandan kendilerine zaman ayırmaya ve deneyimlerini paylaşmaya (post-career jobs) daha sıcak bakıyorlar.

Pek çok ülkede yapılan araştırmalara göre Generation X (1960 ve 1980 yılları arasında doğanlar) ve Generation Next (1980'den sonra doğanlar) başarı ve maddi kazançtan çok aile yaşamı ve kendilerine ait zamana daha çok değer veriyorlar. Bu da her iki grubun kalıcı tam zamanlı işlerden çok esnek çalışma saatlerine olanak sağlayan dönemsel görevlere sıcak bakmalarına neden oluyor.

Avrupa Komisyonu tarafından son dönemde yapılan bir araştırmada iş gücüne yeni katılan ve özellikle esnek çalışma şartları arayan grubun %48'ini gençler %11'ini iş hayatına tekrar dönen kadınlar %8'ini ise işsizler oluşturuyor.



YÖNETİCİ GÖZÜ İLE TEMP

"Sadece dönemsel işler için değil ayrıca özellikle şimdi olduğu gibi işe daimi eleman alımlarının durdurulduğu ya da bir süre askıya alındığı dönemlerde ihtiyacımız olan ek iş gücünü sağlaması açısından da dönemsel servislerin işverenler için çok gerekli ve yararlı olduğunu düşünüyorum. Ayrıca ekonomik kriz dönemlerinde daimi iş bulamayan insanlara da en azından dönemsel iş olanakları sağlaması açısından çalışanlar için de önemli bir işlevi olduğunu düşünüyorum.

Şu an bünyemize yeni eleman alımlarının yurtdışından verilen direktifler doğrultusunda durdurulması; fakat eleman açığımız olması nedeniyle geçici olarak böyle bir çözüme gittik. Daha uzun vadede kısa dönemli proje işleri için de bu yöntemi kullanmayı düşünüyoruz."

Yurtdışı sermayeli bir kuruluşun İnsan Kaynakları Müdürü



ÇALIŞAN GÖZÜ İLE TEMP

"Böyle bir çalışma biçimi Türkiye'de fazla yaygın olmadığı için ilk başlarda bazı tereddütlerim vardı ama "kaybedecek" bir şeyin olmadığını düşünerek dönemsel çalışmayı seçtim ve ne denli isabetli bir karar verdiğimin farkına vardım. böyle bir çalışma tarzını; insanın yeni dostluklar ve deneyimler kazanması ve gerektiğinde de kendi deneyimlerini yeni işine transfer edebilmesi açısından herkese öneririm."

Yurtdışı sermayeli bir ilaç firmasında 4 aydır pazarlama asistanı olarak çalışan bir bayan

TÜRKİYE’DE TEMP

Küreselleşme rüzgarı Türkiye'de iş dünyasında etkilerini her alanda göstermeye başladı. Artık şirketler geleneksel yaklaşımları terk ediyorlar. "Her görevde kadrolarımız bulunsun" yerine "gereken zamanda gereken kadro" yaklaşımı benimseniyor.

Tüm dünyada olduğu gibi "Dönemsel ve Esnek İş Gücü"'ne talep Türkiye'de de her geçen gün artıyor. Ekonominin değişen ihtiyaçlarından kaynaklanan yaklaşım ve strateji değişiklikleri 90'lı yılların ikinci yarısından itibaren Türkiye pazarında da hızla hissedilmeye başladı. Bugün binlerle ifade edilen Dönemsel İş Gücü pazardaki göstergelerle kısa vadede bu sayının onbinlerle ifade edilebileceğini öngörüyor.

Türkiye'de Dönemsel İş Gücü; 90'larda hastalık yıllık izin veya iş yoğunluğu nedeniyle aksayan işlerde sıkıntı çekmemek için insan kaynakları yöneticilerinin başvurduğu bir can simidiydi. Türkiye pazarının esnek iş gücüne yaklaşımındaki değişim; yalnızca her geçen gün daha fazla kuruluşun daha çok pozisyon için dönemsel eleman hizmeti talep etmesiyle sınırlı değil. Kurumlar artık dönemsel sekreter veya muhasebe elemanı arayışından çok; belirli alanlarda uzmanlaşmış saha satış filoları çağrı merkezi müşteri temsilcileri IT proje grupları gibi organizasyonlarında hayati önem taşıyan görevlerde dönemsel iş gücüne başvuruyorlar.

Küresel rekabetin ve tüketici yasalarındaki değişimin kurumları "Müşteri Odaklı" bir bakışa itmesi uzmanlaşmayı doğurdu. Özellikle hizmet ve iletişim sektöründeki bu değişimler müşterilerine 7/24 hizmet veren Çağrı Merkezlerinin hızla çoğalmasına neden oldu. Tüketici ile doğrudan temasa geçemeyen kurumların rekabet şansları kalmıyor. Bu değişim ise daha önce nitelikli iş bulmakta zorlanan üniversite öğrencilerine erken emeklilere esnek zamanlı çalışmak isteyen bayanlara bir işgücü ordusu olarak kuruluşların kapılarını ardına kadar açıyor.



DÜNYA'DA TEMP UYGULAMALARI; İTALYA'DAKİ DÖNEMSEL İŞ GÜCÜ PAZARI

Geçen yıl İtalyan hükümeti özel iş bulma kurumları ile ilgili yasada değişiklik yaptığından beri dönemsel iş gücü sayısı iki katına çıktı. 1999 yılında 200.000'nin altında olan bu rakam hızla 450.000 kişiye yükseldi. Aynı anda dönemsel iş gücü kullanan firmalarda da büyük bir artış göstererek 92600'e yükseldi. Bu rakamlara rağmen genişleme alanı çok fazla çünkü dönemsel işgücü İtalya'daki işgücünün sadece %0.32'sini oluşturuyor.

Dönemsel işgücünün %62'sinin kadın olduğu diğer Avrupa ülkelerinin aksine İtalyan Dönemsel işgücü erkek. Bu işgücünün % 91'i 39 yaşın altında olmasına rağmen kalıcı görev alan çalışanlarda yaş ortalaması çok daha yüksek (40-45 yaş).

Dönemsel çalışma özellikle iş hayatına yeni atılan gençler tarafından tercih edilen bir çalışma biçimi. Şu anda dönemsel personel (temp) olarak çalışan işgücü toplamının % 80'inin bu ilk işi. Sadece % 20'sinin ikinci veya üçüncü iş deneyimi.

Geçen sene İtalya'da görev yapan tüm dönemsel çalışanların % 22.6'sı dönemsel olarak çalışmaya başladıkları işyeri tarafından sürekli pozisyonlarda istihdam edildiler. Bu da dönemsel çalışmanın sürekli istihdama giden yolda önemli bir kilometre taşı olduğunun iyi bir göstergesi. Dönemsel çalışan işgücünün yarıya yakını üretim sektöründe % 22'si ise turizm ve ticaret alanında faaliyet göstermektedir. Ortama çalışma süresi ise (2000 yılı için) 135.6 iş günü bir başka deyişle 4 ayı aşkın bir süredir.

Dönemsel çalışmanın yaygın olduğu ülkelerle karşılaştırılacak olursa İtalya'da dönemsel işlerin daha uzun sürmeye eğimli olduğunu görüyoruz. Bunun sebebi de İtalya'da hala yeni bir pazar olduğundan dönemsel işlerin sürekli işlerin yerine geçtiği görüşünün yaygın olmasıdır.

Son zamanlarda yapılan bir araştırmaya göre İtalyan şirketlerinin %70'i yoğun dönemlerinde dönemsel işgücüne başvurdular. İtalyan şirketlerinin %18'I kendi çalışanlarının geçici olarak yoklukları ya da hastalık sebebiyle işe gelmemeleri durumunda dönemsel işgücüne başvururlarken bu rakam diğer Avrupa ülkeleri için ortalama %27 idi.

İtalyan dönemsel iş pazarını bu anlamda daha olgun bir pazar olan Amerika ile veya yine dönemsel işgücü anlamında yeni gelişmeye başlayan İspanya ile karşılaştırdığımızda ortaya başka farklılıklar çıkıyor:

Örneğin İtalya'nın tersine Amerika'da dönemsel işgücünde yer alanların çoğunluğu kadın iken İspanya'da %58.4 ile erkekler çoğunlukta.

Yaş gruplarına göre baktığımızda ise İspanya'daki dönemsel işlerde çalışan genç nüfus İtalya'dakinden de fazla; Amerika'da ise 25-39 yaş grubunun %64.1'lik oranla daha dengeli bir dağılım sergilediğini görüyoruz.
Sektörlere göre dağılıma bakarsak Amerika'da dönemsel çalışanların %51.8'I hizmet sektöründe; bu oran İtalya'da sadece %17. Üretim sektöründe ise İtalya'daki dönemsel çalışanların %77'si yer alırken bu oran İspanya'da %34.9 ile neredeyse İtalya'nın yarısı.

İtalyan pazarı bu anlamda yeni bir pazar olmasına rağmen hem çalışanlar hem de şirketler; dönemsel çalışmanın en çok esneklik getiren ve sürekli bir pozisyona ulaşmak için en hızlı yol olduğunu biliyorlar. Ayrıca güvenilen bir aracı yani insan kaynakları danışmanlık firmaları da bu konuda bir avantaj. Şirketler açısından bakıldığında; danışmanlık firmaları yapılacak işin belirli bir standardın üstünde olacağına dair güvence sağlıyor. Çalışanlar açısından bakıldığında ise danışmanlık firmalarının verdiği güvence işveren şirketlerin tüm yasal standartlara uyduğu yönünde. Danışman firmaların bu aracılığı; hem esneklik isteyen hem de seçilmiş bir çalışanı sonunda sürekli bir pozisyona geçirmek açısından çalışanla şirketi buluşturmada önemlidir.

İtalya dönemsel işgücünün avantajlarıyla tanıştı ama bu olgunun yaygınlaşması için zamana ihtiyacı olduğu da bir gerçek.

Kaynak: Select Grup tarafından yayımlanan International Review of Employment dergisinden Denise de Pasquale'in Haziran 2001 sayısındaki makalesinden derlenmiştir.




DÜNYADA TEMP

Türkiye'nin yeni tanıştığı bir olgu olan (TEMP) 1950'lerden itibaren Batı'yı etkisi altına alarak tırmanışa geçti. Eleman arayanlar ile iş arayanları buluşturan bir köprü olan TEMP iş dünyasında "özgürlüğe açılan bir kapı" olarak tanımlanıyor.

TEMP geleneksel çalışma hayatına ayak uyduramayan dilediği zaman çalışıp dilediği zaman keyif yapmak isteyen "özgür" ruhlu gençlerin sürekli bordrolu eleman istihdam etmek yerine yoğun iş dönemlerinde aradığı nitelikte elemanlarla buluşmak isteyen işverenin başvurduğu bir çözüm…

Türkçe karşılığı "Dönemsel İşgücü" olan TEMP'in dünyadaki ilk uygulamaları 19. yüzyılda Avrupa'da görülüyor. Modern Dönemsel İşgücü anlayışı 1950 sonrasında Belçika Fransa İngiltere Hollanda ve A.B.D.'de gelişmeye başlıyor. 2000'lerde Batı dünyasında Dönemsel İşgücü iş piyasalarının önemli bir kaynağı haline geldi. Son 50 yılda bu tarzda çalışan kişilerin sayısında ciddi bir artış gözleniyor. Halen birçok ülkede dönemsel işgücü ülkenin kalkınmasında ve iş piyasalarının sağlıklı çalışmasında önemli görevler üstleniyor.

CIETT (Özel İşbulma Kurumları Konfederasyonu) tahminlerine göre CIETT üyesi ülkelerde her gün ortalama 3.5 milyon kişi özel kurumlar tarafından sağlanan dönemsel işlerde çalışıyor. 1995'de Avrupa Birliği ülkelerinde işsizlerin yüzde 50'den fazlası dönemsel projelerde görev aldılar. 1990'larda TEMP pazarı yıllık yüzde 20'lik büyüme oranıyla dünya çapında 6 kat artış gösterdi. Artık Dönemsel ve Esnek İşgücü sektörü küresel ekonominin en hızlı büyüyen sektörleri arasında yer alıyor.

AB üye ülkeleri işgücü anlamında yaşadığı üç ana sorunu dönemsel iş gücü uygulamalarını yaygınlaştırarak çözmeyi hedefliyorlar. Yüksek işsizlik oranlarından yakınan birçok ülkede diğer taraftan binlerce açık görev bulunuyor. Bu paradoksu çözmek için AB iş piyasaları tarafından geleneksel işgücü tanımı içerisinde yer almayan gençlere uzun süreli işsizlere kadınlara ve emeklilere alternatif iş olanakları sunarak hem işsizlik ile mücadele ediyor hem de elemana ihtiyaç duyan sektörlere de kaynak yaratıyor.



RAKAMLARLA DÖNEMSEL (Temp) PERSONEL UYGULAMALARI

MESLEKLER: ABD.'de milyonlarca insan milyonlarca dönemsel işle buluşuyor.
2.5 milyon kişi her gün danışman şirketler tarafından bir işe yerleştiriliyor.
Son 7 yılda danışmanlık şirketleri tarafından 1 milyon yeni iş sahası yaratıldı.
Dönemsel personelin %79'u tam zamanlı çalışmaktadır. Bu da geri kalan iş gücünün tamamına eşittir.

ESNEKLİK: Danışmanlık sektörü hem çalışanlara hem de işverenlere esneklik sağlamaktadır. Böylece dönemsel çalışanlar nerede ne zaman ve ne şekilde çalışmak istediklerini kendileri belirleyebilmektedir. Şirketler ise yoğun dönemlerinde ihtiyaçları olan alanlarda eksiksiz bir istihdam sağlayabilmektedir.
Bir danışmanlık şirketine kayıtlı olan dönemsel çalışanların %64'ü esnek çalışma saatlerinin kendileri için önemli olduğunu belirtmektedir.
Bir danışmanlık şirketine kayıtlı olan dönemsel çalışanların %28'i iş dışındaki ilgi alanlarıyla da ilgilenebilme imkanı bulduklarını söylemektedir.
Şirketlerin %81'i iş gücü esnekliğinin dönemsel personel çalıştırmaları açısından en önemli neden olduğunu belirtmişlerdir.

SÜREKLİ İŞ İÇİN BİR KÖPRÜ: Dönemsel çalışma şekli sürekli bir iş için köprü görevi görür. Çalışanlar şirketlere becerilerini gösterme fırsatı bulurlar.
Dönemsel çalışanların %74'ü dönemsel işleri sürekli bir işe açılan kapı olarak görmektedir.
Dönemsel çalışanların %72'si sürekli pozisyonlara geçiş yapmaktadır.

SEÇİM: Pek çok kişi dönemsel çalışmayı bir istihdam seçeneği olarak görmektedir. Çalışma saatlerini ve farklı işleri kendileri belirleme seçeneğine sahiplerdir.
Dönemsel çalışanların %45'i bu türde alternatif istihdamı geleneksel istihdam yöntemlerine tercih etmektedir.
Bir danışmanlık şirketine kayıtlı olan dönemsel çalışanların %43'ü iş seçimlerinde ailelerine zaman ayırabilmenin önemli bir etken olduğunu belirtmişlerdir.
Bir danışmanlık şirketine kayıtlı olan dönemsel çalışanların %29'u çeşitliliği ve farklı işler yapmayı sevdiklerini belirtmektedir.

EĞİTİM: Danışmanlık şirketleri kendilerine kayıtlı personele bugünün çalışanlarının sahip olması gereken becerileri kazandırmak üzere ücretsiz eğitim sağlamaktadır.
Danışmanlık şirketlerinin %90'u kendilerine kayıtlı personele ücretsiz eğitim vermektedir.
Bir danışmanlık şirketine kayıtlı çalışanların 4.8 milyonu mesleki becerilerini 1997'de toplam 720 milyon $ tutan eğitim yoluyla kazanmışlardır.
Dönemsel çalışanların %70'i yeni kazandıkları becerileri kayıtlı oldukları danışmanlık firmaları yoluyla edindiklerini belirtmişlerdir.