Bütün canlılar canlılık faaliyetlerini sürdürebilmek için besin maddelerini kullanmak zorundadır. Bu maddeler enerji üretiminde veya yapıtaşlarına ayrılarak tekrar canlının yapısına uygun şekilde sentezlenir. Sentezlenen bu maddeler canlının veya hücrenin yıpranan kısımlarında kullanılır.
BESİNLER GÖREVİNE GÖRE
1)Enerji Verici Besinler: Bu besinler hücresel solunuma katılarak enerji (ATP) eldesin de kullanılır.

Karbonhidratlar = 1gr 4.20 k.kal.
Proteinler = 1gr 4.30 k.kal.
Yağlar = 1gr 9.45 k.kal.

Açlık Anında Harcanım Sırası:
Karbonhidratlar Yağlar Proteinler
Sindirim Kolaylığına Göre:
Karbonhidratlar Proteinler Yağlar
Sağladıkları Enerji Bakımından:
Yağlar Proteinler Karbonhidratlar

2)Yapıcı ve Onarıcı Besinler: Canlı organizmanın yıpranan kısımlarının tamiri ve onarımında görev alır. Bunlar protein yağ k.hidrat madensel tuzlar ve su . Ca=kemiğin yapısına katılır. Selüloz=Hücre Çeperinin yapısına katılır.


3)Düzenleyici Besin Maddeleri: hücredeki metabolik olayların düzenlenmesinde görev alır. Protein madensel maddeler vitaminler ve su.

YAPILARINA GÖRE BESİNLER
ORGGANİK VE İNORGANİK BESİNLER:
I)Karbonhidratlar: CH ve O atomlarından meydana gelmiştir. Bütün canlı hücrelerde bulunur. En önemli enerji kaynağıdır. Cn H2nOn genel formülüdür. Bitkilerde yapısal madde olarak kullanılır. Selüloz çeperin yapısına katılır. DNA RNA ATP ve NAD gibi moleküllerin yapısında karbonhidrat(RİBOZ)bulunur.
a)MONOSAKKARİTLER:Basit ve en önemli karbonhidratlardır. Sindirilmeden direkt kana geçerler. C sayısına göre sınıflandırılırlar.
6C’lu = GLİKOZ Üzüm Şekeri
FRUKTOZ Meyve Şekeri
GALAKTOZ Süt Şekeri
5C’lu = RİBOZ ve DEOKSİRİBOZ
b)DİSAKKARİTLER: İki monosakkaritin birbirleri ile glikozit bağı kurarak oluşturduğu yapıdır. Bu birleşme esnasında su açığa çıkar. Bu olaya Dehidrasyon Sentezi denir. Disakkaritler sindirilmeden(parçalanmadan) kana geçmezler.





DİSAKKARİTLER:

SÜKROZ(Çay Şekeri) GLİKOZ + FRUKTOZ Bitkide bulunur.
MALTOZ(Arpa Suyu) GLİKOZ + GLİKOZ Bitkide bulunur.
LAKTOZ(Süt Şekeri ) GLİKOZ + GALAKTOZ İnsan ve memeli sütünde bulunur.

c)POLİSAKKARİTLER: Çok sayıda glikozun dehidrasyon sentezi sonucu glikozit bağı kurarak birleşmesiyle oluşur. Bir polisakkaritin yapısında kaç tane monosakkarit kullanılmışsa reaksiyon sonucu bunun bir eksiği su açığa çıkar. (n – 1)
İkiye ayrılır:
1)DEPO POLİSAKKARİT:
Nişasta:Karbonhidratların bitkilerdeki depo şeklidir. Fotosentez sonucu oluşan şekerin büyük kısmı lökoplastta nişastaya dönüştürülerek yumru ve tohumlarda depo edilir.
Glikojen:İnsanlarda ve hayvanlarda karbonhidratların depo şeklidir. Sindirim sonucu kana geçen monosakkaritlerin fazlası karaciğer ve kaslarda depolanır. Bazı bakteri ve mantarlarda bulunur.
2)YAPISAL POLİSAKKARİT:
Selüloz:Hücre çeperinin yapısına katılır. Selüloz yapısındaki polisakkaritler birbirine Beta bağları ile bağlıdır. Memeli canlılar bu yüzden sindiremez.

II)Proteinler: CHON ve bazılarında bunlara ek olarak S ve P bulunur. Yapılarında 20 çeşit Amino asit (a.a.) vardır.
H

NH2 C C00H
(amino) (karboksil)
R
(radikal)

Proteinler enerji verirler. Vücudumuzdaki bütün tüy ve kıllar protein yapısındadır. Bunlar amfoter bileşiklerdir. Hücrede DNA tarafından sentezlendirilen tek moleküldür. Proteinler her canlı türüne özgül olup antijen özelliği gösterirler. Farklı özellikte bir canlıya aktarıldığında antikor oluşumuna neden olurlar.
Protein sentezi olurken amino asitler birbirine peptit bağı ile bağlanırlar.
a.a. + a.a. + a.a. .............................> n prt + (n-1)H20
Her peptit bağına karşılık bir molekül su açığa çıkar. n tane kullanılırsa n-1 formülü ile hesaplanır.
Proteinler ikiye ayrılır:
&LİFSEL PROTEİNLER:Uzun zincir şeklinde sağlamçekilme ve gerilmelere dayanıklı elastiki bir yapısı vardır. Vücudumuzun esnek ve dayanıklı kısımlarında bulunur. Örar KasDeri.
&KÜRESEL PROTEİNLER:Bunlar enzimlerdir. Enzimler konusunda değinilecektir.




III)Yağlar: CH ve O’dan oluşmuştur. Suda hiç çözülmezler. Yağlar alkol eter kloroform gibi kimyasal çözücülerin yanı sıra yüksek ısıda da çözülürler. Mekanik etkilere karşı dayanıklıdırlar. Isı izolasyonu sağlarlar. Enerji verirler. Solunum sonucu parçalanmasıyla karbonhidratlardan iki kat daha fazla enerji verirler. Yağlardan fosfolipidler hücre zarının yapısına katılırlar. Steroidler zarların yapısına katıldığı gibi metabolizmaya da katılırlar.
Dehidrasyon

Gliserol üç molekül yağ asidiyle birleşerek Nötral Yağları oluşturur.

YAĞLAR İKİYE AYRILIR:

1)Doymamış Yağlar(sıvı):Bitkisel yağlardır. Pamuk MısırZeytinAyçiçeği... (Hintbitkisi yağı hariç). Uzun zincirden meydana gelir. C—C = C— C = C
2)Doymuş Yağlar(katı):Hayvansal yağlardır. Balık yağı hariç. Kısa zincirlidirler. C—C---C --- C


IV)VİTAMİNLER: Organik moleküllerdir. Yapılarında CHO ve N bulunur. Hazır olarak dışarıdan alınılırlar. İnsan vücudu kendisi yapabilir. Enerji vermezler. Sindirilmeden kana geçerler. Düzenleyici moleküldürler. Enzimlerin yapısına katılırlar. Fazlası vücuttan atılır. Eksikliklerinde hastalıklar oluşur.
*Yağda Eriyen Vitaminler:
A vit. Balık yağında havuçta bulunur. Eksikliğinde Gece körlüğü olur.
D vit. Güneş ışığıyağsütyumurtada bulunur. Raşitizme yol açar. Kemik erimesi. Kemiklerin sertleşmesini sağlar.
E vit. Tohumlarda bulunur. Eksikliklerinde kısırlık döllenme bozukluğu ve testislerde(erbezi) gelişim bozukluğu görülür.
K vit. Kanın pıhtılaşmasını sağlarlar. Süt et vebalıkta bol miktarda bulunur.

*Suda Eriyen Vitaminler:
B vit. Karaciğer ve yumurtada bulunur. Beriberi hastalığı eksikliğinde görülür.
C vit. Turunçgillerde bol bulunur. Eksikliğinde Scorbit(dişeti kanaması) hastalığı görülür.

V)MADENSEL TUZLAR:Vücut içindeki bir çok enzimin ve hemoglobünin yapısına katılırlar. Fe ve P gibi.
Kemiklerin ve dişlerin normal gelişimine yardımcı olurlar. Ca P Mg.
Vücut içi ve hücre sıvısının osmotik basıncını ayarlar. Hücre içi:Na ve Cl. Hücre dışı:K Mg P.


VI)SU: En fazla ihtiyaç duyduğumuz maddedir. Bütün reaksiyonlar sulu ortamda gerçekleşir. Besinlerin sindirimi taşınmasıatıkların atılımı su ile olur. Vucut ısısı fazlası su ile atılır.(TER)