Konu: İkinci Dünya Savaşının Sebep ve Sonuçları

II. Dünya Savaşının Sebep ve Sonuçları

NEDENLERİ

Almanya’da Nasyonal Sosyalistlerin 1933′de iktidar mevkiine geçmeleriyle Almanya savaş hazırlığına başladı Bu hazırlığın nedenini Nazi rejiminin emperyalist siyasetinde ve Almanya’nın Versay Antlaşmasıyla uğradığı haksızlıklara ve zulümlere karşı isyan ederek haklarını geri almak istemesinde buluruz

Adolf Hitler aynı siyaseti güden Adolf Hitler Japonya ve İtalya ile birleşti Bu üç devlet saldırıcı nitelikte bir bağlaşma meydana getirdiler Bu bağlaşmaya “Üçlü Mihver” adı verildi (27 Eylül 1940)

İkinci Dünya Savaşı Alman 1 Eylül 1939′da Polonya’ya saldırması ile başladı 3 Eylül’de İngiltere onun arkasından Fransa Polonya’ya yardım amacıyla Almanya’ya savaş ilan ettiler

Savaş kısa zamanda alanını genişletti İskandinavya’dan Kuzey Afrika’ya Balkanlardan Manş kıyılarına kadar olan bütün yerleri Almanyalar “Yıldırım Savaşı” usulüyle ele geçirdiler 1939′da Sovyet Rusya ile Almanya arasında imzalanan dostluk paktına 22 Haziran 1941 tarihinde Alman orduları Rusya üzerine yürüdü Bunun 12 Temmuz 1941′de Rus-İngiliz bağlaşması imzalandı

7 Aralık 1941′de Japonya Havai Adalarındaki Pearl Harbour limanında bulunan Amerikan donanmasına baskın yapmak suretiyle savaşa girmiş oldu Roosevelt Japonya’ya savaş ilan ederek Rusya ve İngiltere yanında İkinci Dünya Savaşına girdi (1941)

1942 yılında Mihver devletler her tarafta üstün bir durumda idi Müttefikler ise bu beş yıl içinde hazırlıklarını tamamlamak için savunmada kaldılar

1942 yılı sonlarında müttefikler duruma hakim olmağa başladılar Az zamanda büyük bir hava kuvveti ve donanma yapmayı başaran Amerikalılar Pasifik’te Japonları geri çekilmeğe zorladılar

1 Ekim 1943′de müttefikler Sicilya Adasından İtalya’yı geçerek birinci cepheyi açtılar İtalyanlar bir süre sonra teslim oldular 6 Haziran 1944′de müttefik kuvvetler Fransa’dan Normandiya kıyılarına çıkarma yaparak Almanya’ya karşı ikinci cepheyi açtılar

1945 senesinde Nazi Partisi dağıldı Yeni Almanya Hükümeti 7 Mayıs 1945′de kayıtsız şartsız teslim oldu Savaş halinde olan yalnız Japonya kalmıştı Amerikalılar Nagazaki ve Hiroşima üzerine atom bombaları attıktan sonra 1945′de Japonlar teslim oldular Böylece İkinci Dünya Savaşının askeri safhası sona ermiş oldu

ANLAŞMALAR VE SONUÇLARI

Temmuz ve Ağustos 1945’te barış anlaşmalarının koşullarını görüşmek üzere Potsdam Konferansı toplandı Toplantıya önde gelen Müttefik temsilcileri olarak ABD’den Roosvelt’in yerine seçilen Başkan Harry S Truman SSCB’den Stalin ile İngiltere Başbakanı Winston Churchill katıldı

Konferansta alınan belli başlı kurallar şunlardı: Müttefikler Almanya’yı işgal edilecek ve silahsızlandıracak ve böylece gelecekte savaş çıkarma tehlikesi önlenecekti Alman ordusu dağıtılacak sanayisi denetlenecek ve açık denizlere çıkabilecek gemi silah yada savaş uçağı yapımı yasaklanacaktı Hitler’in Nazi Partisi’nin düşünceleri yasaklanacaktı Almanya’nın bütünlüğü ilkesinin dışında kalan Anlaşma koşulları genellikle uygulandı

Nazi liderler Müttefiklerden 4 yargıç tarafından Nürnberg’de yargılandı Yargılama yaklaşık bir yıl sürdü Sanıklardan 12’si ölüm cezasına çarptırıldı; bunlardan biri olan Mareşal Hermann Goering zehir içerek intihar etti 7 kişi hapis cezasına çarptırıldı Öteki Nazi savaş suçluları da yargılanarak idam edildi yada hapsedildi Bazı Alman bilginleri özellikle roket mühendisleri de ABD ve SSCB’ye götürüldü

Japonya’da Müttefiklerce işgal edildi ama savaşı izleyen ilk yıllardan sonra denetim tümüyle General Dougles MacArthur yönetimindeki ABDli yetkililerin elinde kaldı Japon ordusu dağıtıldı ve silahsızlandırıldı Bazı Japon komutanları savaş suçlusu olarak yargılandı; idam yada hapis cezasına çarptırıldı

Japonya ile barış antlaşması 1950 Eylülü’nde imzalandı Bu antlaşmaya SSCB ve Hindistan karşı oldukları maddeler nedeniyle katılmadılar Antlaşmanın en önemli sonucu Japonya’nın topraklarının 4 adayla sınırlanmasıydı Japonya’nın sömürgeci imparatorluğu sona erdi Ryu-Kyu Benin Mariana ve Mashall adaları Bileşmiş Milletler adına yönetilmek üzere ABD’ye; güney Sahalin ve Kuril adaları ise SSCB’ye bırakıldı Japonya’nın savaştan önce işgal ettiği Mançurya Çin’e geri verildi Kore ise bağımsız bir devlet oldu Ayrı bir antlaşmayla ABD’ye ve Japonya’da askeri güç bulundurma yetkisi verildi

II Dünya Savaşı’nda hava saldırılarında binlerce sivil insan da öldürüldü Almanlar toplama kamplarında 6 milyon Yahudi’yi öldürdüler Bu uygulamaya “toplu kıyım” denildi İşgal ettikleri topraklarda yaşayan 10 milyon kişiyi evlerinden yurtlarından ayırdılar ve Almanya’da fabrikalarda köle gibi çalışmaya zorladılar

Yaklaşık 35 milyon insanın öldüğü bu savaşta SSCB 20 milyon yurttaşını yitirdi Polonya’da Nazilerin burada öldürdüğü 3 milyon Yahudi’yle birlikte yaklaşık 6 milyon kişi öldü Almanya 4 milyon Japonya 2 milyon ABD 298 bin İngiliz Uluslar Topluluğu 544 bin ve İngiltere 350 bin insanını yitirdi Çin’in ise 2 milyondan fazla askerinin öldüğü sanılmaktadır

II DÜNYA SAVAŞI VE TÜRKİYE
Türkiye II Dünya Savaşı’na katılmadı Ama savaş boyunca izlediği yansızlık siyasetinde zaman zaman büyük güçlüklerle karşılaştı Türkiye 1939’da savaş olasılığının iyice artması üzerine toprak bütünlüğünü korumaya yönelik ittifak anlaşmaları sağlamak amacıyla bazı girişimlerde bulundu Almanya ve İtalya’nın saldırgan tutumları karşısında doğal olarak bu girişimler İngiltere Fransa ve SSCB’ye yönelikti İlk görüşmeler sonucu 12 Mayıs 1939’da İngiltere’yle 23 Haziran’da Fransa’yla Türkiye’nin de “Barış Cephesi” içinde yer aldığını açıklayan ortak bildiriler yayımlandı Bunu SSCB’yle de benzeri bir anlaşma sağlanması yolundaki çabalar izledi Ama SSCB’nin 23 Ağustos’ta Almanya’yla bir saldırmazlık anlaşması imzalaması karşısında Türkiye’nin çabaları boşa çıktı

Bu durumlar üzerine İngiltere ve Fransa’yla ilişkiler daha da sıklaştırıldı ve 19 Ekim 1939’da Ankara’da Türkiye-İngiltere-Fransa İttifak anlaşması imzalandı Anlaşmaya göre Türkiye bir Avrupa devletinin saldırısına uğrarsa İngiltere ve Fransa yardımda bulunacak buna karşılık Avrupa’da çıkacak bir savaş Akdeniz’e yayılırsa Türkiye’de İngiltere ve Fransa’ya yardımda bulunacaktı Savaşın Balkanlara doğru yayılma eğilimi göstermesi üzerine Türkiye Balkan Antantı’na bağlı ülkelerle de işbirliğini güçlendirmeye çalıştı Ama Şubat 1940’ta Belgrad’da toplanan Balkan Antantı Bakanlar Konseyi bu yönde olumlu bir karar alamadan dağıldı 10 Haziran 1940’ta İtalya’nın da katılmasıyla savaş Akdeniz’e yayılınca Türkiye’nin 1939 Ankara Anlaşması’yla üstlendiği yükümlülükler gündeme geldi Ne var ki Fransa’nın kısa bir süre sonra Fransa’nın teslim olması İngiltere’nin de bu konuda ısrarlı davranmaması Türkiye’yi savaştan uzak tuttuturkeyarenacom

Alman orduları 1941 ortalarına doğru Balkanlar’ı tümüyle ele geçirince Türkiye’nin de Alman istilasına uğramasından dolayısıyla Ortadoğu’daki yaşamsal önemdeki çıkarlarının tehlikeye girmesinden çekinen İngiltere Türkiye’den savaşa katılmasını istedi Bu sırada SSCB’ye saldırmaya hazırlanan Almanya da güney kanadını güvenceye almak amacıyla Türkiye’ye bir saldırmazlık anlaşması önerdi Türkiye bunu hemen kabul etti 18 Haziran 1941’de imzalanan bu anlaşma Türkiye’nin savaş dışı kalma siyasetinde yeni bir aşama oldu Bunu 10 Ağustos 1941’de SSCB ile İngiltere’nin ortak notası izledi Savaşın iyice yoğunlaştığı bu dönemde her iki ülke Türkiye’nin toprak bütünlüğüne saygılı olduklarını bildiriyorlardı Buna karşılık Türkiye’den 1936 Montrö (Montreaux) Sözleşmesi’ni tam olarak uygulayarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarını savaş gemilerine kapalı tutulmasını istiyorlardı

1942’de hem Almanya’nın hem İngiltere’nin başını çektiği Müttefikler’in Türkiye’yi savaşa sokmak için baskı uyguladıkları bir yıl oldu Türkiye çeşitli gerekçeler ileri sürerek bunların hepsini geri çevirdi Ama 1943’te Müttefikler’in üstünlüğü belirince İngiltere bu kez savaşın bir an önce bitmesine katkıda bulunmak ve zaferin nimetinden pay almak gibi görüşlerle Türkiye’yi Müttefikler’in yanında savaşa sokmaya çalıştı Churchill bu amaçla 30 Ocak 1943’te Adana’ya gelerek İsmet İnönü’yle görüştü İnönü Churchill’in Türkiye’nin en geç Ağustos 1943’te savaşa katılması isteğine karşı bunun gerekli silahların savaş araç ve gereçlerinin verilmesi durumunda olanaklı olabileceğini söyledi Bu konudaki görüşmeler sürerken Müttefikler 14-24 Ağustos tarihlerinde Kanada’nın Québec kentinde 19-30 Ekim’de de Moskova’da düzenledikleri toplantılarda Türkiye’yi savaşa katmak yolundaki baskıyı arttırma kararı aldılar 28 Kasım-2 Aralık tarihlerinde bir doruk toplantısı yapan Churchill Roosevelt ve Stalin de bu kararı onayladı Bunun üzerine Churchill ve Roosevelt 3 Aralık 1943’te İsmet İnönü’yü Kahire’ye davet ederek bu konudaki kesin isteklerini ilettiler ve Türkiye’nin Şubat 1944’te savaşa katılması durumunda her türlü yardımı keseceklerini bildirdiler İsmet İnönü’nün askeri ve stratejik gerekçelerle savaşa katılmayı reddetmesi üzerine Mart 1944’te İngiltere Nisan 1944’te de ABD Türkiye’ye askeri yardımı durdurdu Diplomasi alanında da baskılar sürüyordu Bu baskılara bir süre daha direnen Türkiye savaşın gidişinin iyice belirginleşmesi üzerine 2 Ağustos 1944’te Almanya ile siyasal ilişkilerini kesti Bunu 6 Ocak 1945’te Japonya ile ilişkilerini kesmesi izledi Ardından Müttefik liderleri Şubat 1945’te toplanan Yalta (Kırım’da) Konferansı’nda yeni kurulacak Birleşmiş Milletler’e yalnızca 1 Mart 1945’e kadar Almanya’ya savaş açmış ülkelerin katılmasını içeren bir karar aldılar Bunun üzerine Türkiye 23 Şubat’ta Almanya’ya savaş ilan etti Bu sırada Almanya’nın yenilgisi kesinleşmiş olduğundan fiilen savaşa girmedi