1899 yılında Aydın’da doğduBabası İzmirli Katipzade İbrahim Ethem Bey annesi Aydınlı Hacı Alipaşazadeler’den Tevfika Hanım’dırAnne ve babasını küçük yaşta kaybettiOnu anneannesi büyüttüTahsil hayatına İzmir İttihat ve Terakki Mektebi’nde başlayan Adnan Menderes Kızılçulu Amerikan Koleji’nde okurken misyonerlerle başı derde girdiği için çeşitli mercilere müracaat ettiMüracaat ettiği makamların birinin başında Celal Bayar vardıBayar’la böyle tanışmış oldu
Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitiren Adnan Menderes Birinci Dünya Savaşı sırısında yedeksubay olarak askerliğini yaptıAydın’da bazı arkadaşlarıyla birlikte Ayyıldız Çetesi’ni kurduDaha sonra Söke’de Piyade Alay Yaveri olarak savaşa katıldıSavaştan sonra İstiklal Madalyası aldı
Ali Fethi Okyar tarafından 1930 senesinde kurulan ancak kısı sürede kapatılan Serbest Fırka’nın Aydın teşkilatını kurarak başkanı olduBu parti kapatılınca CHP’ye girdi ve 1931 yılında bu partiden Aydın milletvekili seçildi
1945 senesine kadar TBMM’de komisyon raportörlüğü yapan Adnan Menderes o yıl Saracoğlu Hükümeti’nin getirdiği Toprak Kanunu tasarısını şiddetle tenkit ederek komisyondan istifa ettiPartide yaptıkları muhalefetten dolayı bir süre sonra Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte CHP Disiplin Kurulu tarafından 12 Haziran 1945’te ihraç edildiler
Celal Bayar da hem partiden hem de milletvekilliğinden istifa ettiBu hareketler Demokrat Parti’nin 7 Ocak 1946’da kurulmasına sebep oldu1946 seçimlerinde Demokrat Parti’den Kütahya milletvekili olarak meclisi girdiCelal bayar’dan sonra ikinci adam durumuna geldi14 mayıs 1950 seçimlerinde DP oyların 535’ini alarak iktidar olduOn senelik DP iktidarının tek başbakanı oldu ve o döneme damgasını vurduİktidarı zamanında 5 hükümet kurduBu on senelik zaman içinde Türkiye’nin iç ve dış siyasetinde büyük gelişmeler olduSanayileşme ve şehirleşme hamlesi başladı köye makine girdi ulaşım enerji eğitim sağlık sigorta ve bankacılık yeniden başladıTürkiye kalkınma kavramıyla tanıştı
27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri darbeyle iktidardan indirildiYassıada’ya hapsedildiMilli birlik komitesi tarafından kurulan Yüksek Adalet Divanı’nca idama mahkum edildiYassıada tutuklu bulunduğu sırada çeşitli işkencelere maruz kaldı17 Eylül 1961 tahinde İmralı Ada’da idam edildiTürk Milleti O’nu hiç unutmadı
HAKKINDA YAZILANLAR
Benim Gözümde Menderes
Necip Fazıl Bütün Eserleri Cilt: 35
Necip Fazıl Kısakürek
Büyük Doğu Yayınları / Hatıra Dizisi
O Zeybek
Zeybeğimi birkaç kızan vurdular;
Çukurda üstüne taş doldurdular
Bir de ya kalkarsa diye kurdular
Zeybeğim zeybeğim ne oldu sana?
Allah deyip şöyle bir doğrulsana
Zeybeğim kalkamaz dirilemez mi?
Odası mühürlü girilemez mi?
Şu ters akan sular çevrilemez mi?
Ne günedek böyle gider bu devran?
Zeybeğim bir sel ol bir çığ ol davran!
Kır at zincirlenmiş ufuk sahipsiz
Han kayıp hancı yok konuk sahipsiz
Baş köşede sırma koltuk sahipsiz
Kızanlar dört yandan hep abandınız!
Zeybeğin kanına ekmek bandınız!
Öteki Menderes
Eski DP Milletvekili Gıyaseddin Emre'den Hatıralar ve 27 Mayıs Olayı
Recep Şükrü Apuhan
Timaş Yayınları / Yazılamayan Yakın Tarih Dizisi
Adnan Menderes 17 Şubat 1959'da Londra'ya giderken düşen uçaktan yara almadan kurtuldu Ankara'ya döndüğünde eşi Berrin Menderes'in merakla sorduğu soru şuydu: "Uçak düşerken ne düşünüyordunuz?" Adnan Menderes'in bu soruya verdiği cevapta "Öteki Menderes"in siyasi ve ruhi portresindeki bütün ana renkler tüm canlılığıyla mevcuttur Sadece bu mu? O cevapta Adnan Menderes'in başına geleceklerin işaretleri de gizlidir "Öteki Menderes" yakın tarihimizin kördüğümlerini çözmeye çalışanlara siyaset sanatına ilgi duyanlara sadece hakikatı arayanlara ve Türkiye'nin geleceğiyle ilgili sorumluluğunun farkında olan herkese çok ilginç ve oldukça önemli bilgi ve belgeler sunuyor
Bilinmeyen Menderes 1
Mükerrem Sarol
Kervan Yayınları
Bilinmeyen Menderes 2
Mükerrem Sarol
Kervan Yayınları
Acılı Günler 1960
Aydın Menderes Anlatıyor
Muammer Yaşar
Tekin Yayınevi
Aydın Menderes 27 Mayıs 1960 ihtilalinin bütün olaylarını annesi Berin Hanım'la birlikte yaşadı Acılı günlerin tanığı oldu
enderes'in dramı üzerinde bugüne kadar pek çok şey yazıldı anılar kitap haline geldi ancak Aydın Menderes anılarını anlatmadı İlk kez bu kitapta anılarıyla karşınıza geliyor Gazeteci-yazar Muammer Yaşar günlerce Aydın Menderes'le birlikte oldu
Anlattıklarını dinledi Uzun konuşmalar sırasında zaman zaman 1960'dan gerilere gittiler hayatı İmralı Adası'ndaki idam sehpasında sönen bir dönemin güçlü Başbakan'ı Adnan Menderes'in siyasi kimliğini ve insancıl kişiliğini resimlediler
Yassıada'dan İmralı'ya
Enver Durmuş
Boğaziçi Yayınları / Büyük Kültür Serisi
Menderes'le Anılar
Ercüment Yavuzalp
Bilgi Yayınevi / Ercüment Yavuzalp'in Kitapları Dizisi
"Menderes'le Anılar" ne akademik bir çalışma ne de tarihsel bir incelemedir Ülke siyasi tarihinin bir dönemine adını veren Menderes bazılarınca bir ilah bazılarınca da ülkenin karşılaştığı sorun ve kötülüklerin odak noktası olarak görülmüştür Yazdıklarımda ağırlık noktası olarak bir dönemde adını vermiş merhum Başbakanı ve onun çevresinde gelişen olayları aldım Kişilere ancak olaylar vesilesi ile ve asıl konu Menderes'in kişiliğini anlatmaya yarayacakları ölçüde temas ettim Amacım bir devrin
dedikosunu değil tahlilini yapmak olduğu için genellikle ad vermekten kaçındım
27 Mayıs ihtilali sonunda; maiyetinde görev yaptığım sürece bana daima nazik davranmış kimse ile iki bakanın maruz kaldıkları trajik akıbet benim için sarsıcı olduanılarımı yazıya dökerken bu duyguların etkisi altında kalmamaya özen gösterdim"
-Ercüment Yavuzalp-
Siyasi Günlük
Demokrat Parti'nin Kuruluşu
Samet Ağaoğlu
İletişim Yayınevi / Anı Dizisi
Samet Ağaoğlu sadece siyaset sahnemizin değil siyasi literatürümüzün de en özgün ve en önemli isimlerinden Ağaoğlu'nun ilk kez günışığına çıkan siyasi günlüğü yakın tarihimizin önemli bir dönemine ilişkin çok zengin bir eser niteliğinde
Paylaş