Siyasi Parti iktidarı seçimle veya başka yollarla kazanmak için örgütlenen insan topluluğudur. Çıkar- Baskı Gruplarından ayrılırlar.

(Çıkar Grubu – Baskı Grubu: Hükümetin politika veya faaliyetlerini etkilemeyi amaçlayan örgütlenmiş bir kurumdur. İktidarı ele geçirmek ya da yürütmek yerine dışardan bir etki kullanmaya çalıştıkları için siyasi partilerden ayrılırlar. Genellikle belli bir grubun özel bir meselesi veya çıkarı ile ilgilenirler.Siyasi Partilerin sahip oldukları bir programa ve ideolojik özellikleri taşımazlar. Resmi anlamda üyelere sahip değillerdir.)

Siyasi Partilerin önemli özellikleri:

a) Partiler politik çoğunluğu kazanarak iktidarı ele geçirmeyi amaçlarlar.

b) Partiler üyelerinin resmi (hüviyet) üyelik kartlarına sahip oldukları örgütlü yapılardır. Bu durum partileri daha geniş ve yaygın toplumsal hareketlerden ayırır.

c) Partilerin devlet siyasetin temel alanlarının her birini hedefleyen geniş bakış açıları vardır.

d) Partiler ortak bir politik tercihin veya ideolojinin etrafında birleşen üyelerden oluşurlar.

1- Siyasi Partiler birçok ülkede ve siyasi sistemde mevcutturlar. Otoriter veya demokrat olabilirler. İktidarı seçimle veya devrim yoluyla ele geçirme amacını taşırlar. Sol-Sağ-Merkez ideolojilerden birini savunabilirler. Hatta hepsini aynı anda birleştiriyor da olabilirler. Siyasi partilerin gelişimi ve bir siyasi hayatta parti sistemlerinin valığı siyasi modernleşmenin bir işareti sayılmaktadır. 1950lerden sonra dünya devletlerinin %80inden fazlasında siyasi partiler vardı. 1970lerde militarizmin yayılması bu durumu değiştirdi. Partiler anlaşmazlık yaratan yükselen açlık sorunlarını çözemeyen etnik ve toplumsal sorunları artıran kuzulaşlar şeklinde suçlandılar. 1980 ve özellikle 1990lardan sonra yeniden sayıları arttı. Demokratikleşme sürecinde önemleri anlaşıldı. Bugün birden fazla partisi olan bir çok ülke var. Olmayanlar ise çok az.

2- Parti biçimleri:

a) Çekirdek ve Kitle Partileri (kadro ve kitle)

b) Temsilci ve Birleştirici Partiler

c)
Anayasal ve Devrimci Partiler

d) Sağ-Kanat ve Sol kanat Partileri

3- Siyasi Partilerin İşlevleri

Siyasi Partilerin
iktidarı ele geçirme amacını gerçekleştirmeleri durumunda siyasi hayatın merkezini doldurma işlevleri tamamlanmış olur. Parti artık siyasi sistemde iktidar partisi sayılır. Ancak partilerin siyasi sistem üzerindeki etkileri daha kapsamlı ve karmaşıktır. Sorun iktidarı ele geçirmekle ne sınırlıdır ne de tanımlanabilir.

Siyasi Partilerin siyasi sistem üzerindeki etkilerine (görevler-sorumluluklar şeklinde görülebilir) işlevleri denir. Bunlar:

a) Temsil

b) Seçkinler sınıfı oluşturma ve yerleştirme

c) Hedef belirleme

d) Menfaatleri (Çıkarları) ortaya koyma ve açıklama

e) Sosyalleştirme (Toplumsallaştırma) ve sosyal hareketlilik (Toplumsal hareket)

f) Hükümetin Organizasyonu olarak “Ana işlevler” şeklinde sıralanırlar

a- Siyasi Partilerin Temsil İşlevi

(Siyasi bir ilke anlamında temsil bir bireyin veya grubun daha geniş bir insan topluluğu adına hareket etmesini sağlayan bir ilişki biçimidir.


a- Siyasi Partilerin Temsil İşlevi

(Siyasi bir ilke anlamında temsil bir bireyin veya grubun daha geniş bir insan topluluğu adına hareket etmesini sağlayan bir ilişki biçimidir.


Temsil demokrasiden farklı bir şeydir; temsil yöneten ve yönetilen arasında bir ayırımı kabul ederken demokrasi – Klasik biçimi ile bu ayırımı ortadan kaldırmayı halkın kendi kendini yönettiği bir sistemi kurmayı amaçlar. Ancak Temsili Demokrasi sınırlı ve doğrudan olmayan demokratik bir yönekim biçiminde insanların görüşlerinin savunulması ve çıkarlarının garanti altına alınması suretiyle temsili yönetimin ve yönetilenlerin birbirlerine bağlanmalarını sağlar.)

Temsil partilerin seçmenlerinin ve üyelerinin görüşlerine karşılık verebilme ve ifade edebilme kapasitesidir. Siyasi partiler hükümetin toplumun büyük bir bölümünün istek ve ihtiyeçlerına gereken önemi verebilmelerini sağlayan ana “güdüleyici” araçlardır.

b- Seçkinler sınıfı oluşturma ve İstihdam etme işlevi

Partiler kendi politik liderleriyle kendilerini ifade etmekten sorumludur.
Bu nedenle partiler üyelerini (politikalarını) bir takım becerilerle donatarak onlara bilgi ve deneyim kazandırarak ve bazı kariyer imkanları sağlayarak bir eğitim alt yapısı oluştururlar. Partinin geleceği zorda olsa buna bağlıdır.

c- Hedef Belirleme İşlevi

Partiler genel olarak toplumların gelecek hedeflerini belirleme ve bu hedeflerin gerçekleştirilmesini sağlayan araçlardır. Partiler bu görevi üstlenirken devletin programlarına (Konferanslar-Kongreler-Seçim bildirileri..) araçları ile halkın desteğini çeken fikirler düşüncelerle yardımcı olurlar. Partiler seçmenlere gerçek ve ulaşılabilir hedefler arasında seçme şansı veren tutarlı siyasetler üretebilirler.

d- Çıkarları ifade etme ve Gerçekleştirme


Toplumsal hedefleri ortaya koyma sürecinde partiler toplum içindeki çeşitli ve birçok çıkarlarında belirlenmesine ve gerçekleştirilmesine yardımcı olurlar. Partiler genelde işletmelerin köylülerin ve çeşitli grupların çıkarlarını savunmalarını sağlayan araçlardır. Bu yol ve yaklaşımları ile gelişirler.

Ulusal Partiler çok sayıda ve farklı çıkar gruplarının taleplerini ifade ederler. Bu gruplar arasındaki çatışan çıkarları dengeleştirerek tutarlı politikalar izlerler.

e- Topsullaşma (Sosyalleşme) ve Harekete geçme

Partiler siyasi eğitimin ve topsullaşmanın önemli araçlarıdır. Partilerin siyasi gündemi oluşturmak için üzerinde durdukları konular dile getirdikleri değerler tutum ve davranışlar bireylerin birlikte yaşama birlikte gelişme ve sorunlarını birlikte çözme arzularını güçlendirir. Birliği (Milli birliği) destekler özendirir.Ayrımcılığı etkisiz kılar. Bireyler siyasi vatandaşlar olarak toplumlaşır. Partilerin içine düştükleri en zor yararsız ve tehlikeli durum partizanca tutum ve davranışlardır. Bu durumda sosyalleşme ortadan kalkar partizan bölünmeler başlar. Sonuç hem ülke hem parti için zararlıdır.

f- Hükümetin Organizasyonu işlevi

Çağdaş toplumların siyasi partilerin varlığı ile özgürce adalet içinde huzur ve güvenlik kurularak yönetilebileceği gerçeği artık kabul edilmiş ve Anayasalara geçmiştir. Partiler hükümetlerin oluşturulmasına yardımcı olurlar. Parlamento sistemlerinde bir bakıma Parti hükümetlerinden söz edilir. Özellikle hükümet üyeleri tek bir partiden oluşuyor ve bu durumda ortak duygudaşlık ve bağlılıkla birleşiyorlarsa partiler bir istikrar ve tutarlılık kaynağı olurlar.

Partiler devletin iki ana kolu arasında yardımlaşma sağlarlar. Meclis-Yönetim (Siyasi ve Kamu hayatının örgütlenmesi Partilerin desteğine bağlıdır.) Parlamenter sistemde Koalisyon Hükümetleri birden fazla partinin desteğine ihtiyaç duyar. Bu gerçekleşirse güven ve istikrar doğar.

Partiler hükümet olmaya hazır olmalıdırlar. Bunun için herbiri bir hükümet üyesi gibi çalışacak ve hazırlanacak kadroları yetiştirmeleri gerekir.