HARİTA BİLGİSİ(Kartoğrafya)
Harita
  • Kuşbakışı görünümün
  • Ölçekli
  • Düzleme aktarılmasıdır.
***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.
Kroki
  • Kuşbakışı görünümün
  • Kabataslak (ölçeksiz)
  • Düzleme aktarılmasıdır.
Not: Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan açı uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli). Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar.
Projeksiyon Yöntemleri (haritalardaki bozulmaları azaltmak için)
  • Silindir Projeksiyonu: Ekvator çevresini göstermek için kullanılır.
  • Düzlem Projeksiyonu: Orta enlemler çevresini göstermek için kullanılır.
  • Koni Projeksiyonu: Kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.
Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler
  • İlk olarak kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı.
  • Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli.
  • Çizim yöntemi belirlenmeli.
  • Enlem ve boylam gösterilmeli. Eğer çok küçük alan ise yön işareti konulmalıdır.
  • Lejant belirtilmeli (Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur.)
HARİTA ÇEŞİTLERİ
A-Konularına Göre Haritalar
  • Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır.
  • Siyasi (idari) haritalar:Sınırları gösteren haritalardır.
  • Beşeri ve Ekonomik haritalar: Nüfusun dağılışı ırk dil dinlere göre dağılışı tarım hayvancılık ormancılık sanayi madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır.
  • Özel haritalar: Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim (izoterm izobar gibi) haritaları turizm depremtoprak karayolları haritaları gibi.
B- Ölçeklerine Göre Haritalar
  • Büyük ölçekli haritalar:
Planlar: Ölçeği 1/20.000 ‘den daha büyük olan haritalardır. En ayrıntılı haritalardır.

Topoğrafya haritaları: Ölçeği 1/20.000-1/200.000 arasında olan haritalardır.Yer
şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır.
  • Orta ölçekli haritalar: Ölçeği 1/200.000-1/500.000 arasındaki haritalardır.
  • Küçük ölçekli haritalar: Ölçeği 1/500.000 ‘den daha küçük ölçekli haritalardır.
Plan –Harita
Benzer özellikleri:Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır.
Farkları: Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır.
Büyük ölçekli haritalar
Küçük ölçekli haritalar
Ölçek paydası küçükBüyükGösterilen alan darGenişAyrıntı fazlaAzBozulma azFazlaHarita alanı geniş (aynı bölge için)Darİzohipsler arası yükselti farkı az (10-20 m gibi)İzohipsler arası yükselti farkı fazla (100-200 m gibi)


1.KESİR ÖLÇEK
Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.
Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir?
Gerçek Uzunluk= Harita U. x ölçek Paydası
Örnek:1/200.000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?
G.U= 16x200.000=3.200.000cm=32 km
Örnek: Gerçekte 250 km olan bir yol 1/1.250.000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?

Ölçeklerle ilgili bütün sorularımızda kullanabileceğimiz formül üçgeni
***Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan gerçek uzunluk enlem- boylam ve özel konum değişmez.
2.ÇİZGİ (GRAFİK ) ÖLÇEĞİ
Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.
***Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir.
YER ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ
  • Renklendirme Yöntemi: Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.
  • Tarama Yöntemi: Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun ince ve seyrek geçirilmektedir. Düz yerler ise boş bırakılmaktadır.
  • Gölgeleme Yöntemi: Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır. Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır. Tek başına kullanışlı değildir.
  • Kabartma Yöntemi: Maket türü haritalardır. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır. Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir.
Kafkasya Bölgesinin 1:800 000 yatay ve 1:80 000 düşey ölçeğindeki iki parçadan oluşan renkli kabartma haritası; 140x144 cm. ebadında olup çerçevesi orijinal ve yazıları eski Türkçe'dir (1887 yılında yapılmıştır).

İzohips (eş yükselti) Yöntemi:
İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır.
İzoterm: Eş sıcaklık
İzobar: Eş basınç
İzohyet: Eş yağış
İzohel : Eş güneşlenme
İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ
  • İç içe kapalı eğrilerdir.
  • Birbirini kesmezler.
  • Yükseltisi en az olan en dıştadır.
  • Yükseltisi en fazla olan en içtedir.
  • Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)
  • Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır.
  • İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez.
  • Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir.
  • İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır.
  • İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği yerdeeğim azdır.


  • Dağ dorukları (zirveler ) nokta halinde gösterilir.
  • Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.
  • Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.
  • Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.


  • Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır.
  • Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir.
  • Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir.