2.1 Nostro Hesaplar

Bankaların bir başka bankada yabancı para mevduatlarını tuttukları hesaplardır. Bankaların hesaplarına dövizler nostro hesapları vasıtasıyla girer ve çıkar. Genel bir uygulama olarak her bankanın tututuğu nostro hesabı o yabancı paranın ait olduğu ülkedeki bankadadır.Türkiye’deki bir bankanın FRF (Fransız frangı ) nostrosu Fransa’daki bir bankadadır. Fransa’daki bu bankanın Fransız bankası olma koşulu yoktur sadece Fransa’da olması yeterlidir.

Değişik para cinslerinden mevcutların tutulduğu nostro hesaplar cari hesap şeklinde çalıştığı için bu hesapların “hesap tutma masrafı” ve “işlem başına masraf” şeklinde bir maliyeti bulunmakta bu maliyet ya hesapta faizsiz minimum bir bakiye bulundurulması veya her işlem için muhabir bankaya masraf ödenmesi şeklinde karşılanmaktadır.

2.2 Valör Uygulaması

Ülkeler arasındaki saat farklılıklarının yanısıra her ülkedeki takas (clearing) sistemlerinin değişik özellikleri nedeniyle uluslararası ödemelerde valör çok önem kazanmaktadır. İlke olarak uluslararası ödemeler işlemi takip eden ikinci iş günü valörüyle yapılmaktadır. Bu tip işlemler spot işlemler olarak adlandırılmaktadır.

Örnek olarak herhangi bir A bankası B bankasından 1 Mart 2000 tarihinde 11010 çapraz kurdan 1101000 USD karşılığında 1000000 EURO almıştır. Bu işlemin takası 3 Mart 2000 tarihinde A bankasının B bankasının muhabirine USD’nı B bankasınında A bankasının muhabirine EURO’u geçmesiyle gerçekleşecektir.

Eğer işlemin takası 2 işgününden daha ileri bir vade olarak belirlenmişse bu tip işlemlere forward işlemler denilmektedir.

Uluslararası ödemelerde ödemenin yapılacağı dövizin ülkesindeki iş günleri baz alınacaktır. Örneğin 1 Mart tarihinde 3 Mart valörlü olarak USD ödemesi yapabilmemiz için 3 Mart tarihinde Amerika’da resmi tatil olup olmadığını bilmemiz gerekecektir. Başka ülkelerde 3 Mart işgünü olsa bile eğer o gün Amerika’da tatil ise ödemenin Amerika’da ki bir iş günü yapılması gerekecektir.

Ülkemizde TL karşılığı USD ya da USD borç alıp verme işlemlerinde valör aynı gün olarak uygulanmaktadır. Örneğin A bankası 1 Mart tarihinde 565000 çapraz kur üzerinden B bankasından 1000000 USD almışsa B bankası A bankasının Amerika’da ki muhabirine 1 Mart valörü ile 1 milyon USD geçmek durumundadır. Buna karşılık A bankası da B bankasının Merkez Bankası’nda ki hesaplarına USD karşılığı olan 565 milyar TL ödemek zorundadır.

Yukarıdaki açıklamalardan sonra işlemin yapıldığı anlaşmanın sağlandığı tarihe işlem tarihi (transaction date) teslimat tarihine veya işlemin gerçekleşeceği tarihe de valör tarihi (value date) adının verildiğini söyleyebiliriz.

2.3 Swift

( Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication )Uluslararası elektronik ödeme sistemidir. Bankalar yabancı para ödeme ve tahsilatlarını swift aracılığıyla gerçekleştiriler. Örnek verirsek ; Türkiye’de yerleşik ABC firması Avusturya’daki XYZ firmasından mal ithal etmekte ve ithalat bedeli olarak DEM 100.000.- ödemesi gerekmektedir. ABC firması Türkiye’deki bankasına giderek DEM 100.000.- transfer yaptırmak ister. Bu durumda Türkiye’deki banka Almanya’da DEM nostrosu olan bankaya swift ile ödeme talimatı verir. Bu talimat ile Almanya’daki banka DEM 100.000.-‘ıı Avusturya’daki XYZ firmasının bankasının Almanya’da bulunan nostro hesabına gönderir. Avusturya’daki banka da DEM 100.000.- nostrosuna girince bu meblağı müşterisinin hesabına alacak kaydeder ve ödeme yerine getirilmiş olur.