Fiyat herhangi bir mal ya da hizmetin başka bir mal yada hizmetle değişim oranıdır. Mal cinsinden ifade edilirse “nisbi fiyat” para cinsinden ifade edilirse “mutlak fiyat” denir. Bir malın fiyatı arz ve talebe bağlıdır.
8-TALEP
1-Talep Tanımları
Talep(çizelge anlamında): Öteki faktörler değişmemek kaydıyla çeşitli fiyatlardan tüketicilerin almak istedikleri miktarlardır.
Belirli bir fiyattan talep: Belirli bir fiyattan satın alınmak istenen mal miktarıdır.
*Ekonomik anlamda bir satın alma istediğinin talep sayılması için satınalma gücü ile desteklenmiş olması gerekir.

2-Talep Fonksiyonu

MXt=f(FX FR FT G T)
FX:malın fiyatı
FR:rakip malların fiyatı
FT:tamamlayıcı malların fiyatı
G:gelir
T:zevk ve tercihler

Bir malın fiyatı rakip ve tamamlayıcı malların fiyatları tüketici geliri zevk ve tercihler talebi etkiler. FX dışındakileri sabit kabul edersek
MXt=f(FX) ceteris paribus
3-Talep Çizelgesi ve Talep Eğrisi
Talep Şedülü
F MXt
5 0
4 2
3 4
2 6
1 8
0 10
Talep fonksiyonunun M=10-2F olduğunu varsayalım. F’ye çeşitli değerler verilir.ve Mİ’ler bulunur. Bu sayılar eksene konup işaretlenirse talep eğrisi bulunur. Talep eğrisi üzerindeki her nokta hangi fiyattan ne kadar mal ve hizmet satın alınmak istendiğini gösterir.

4-Bireysel Talep Piyasa Talebi ve Talep Kanunu
Bir tek tüketici yada ailenin belirli bir mala olan talebine bireysel(ferdi) talep denir. Bir piyasadaki tüm bireylerin belirli bir mala olan taleplerinin toplamına piyasa talebi denir. Piyasa talebi tüketicilerin bireysel taleplerinin yatay toplamından oluşur.
F A B Piyasa Talebi
500 0 0 0
400 2 0 2
300 4 0 4
250 6 25 85
200 8 5 13
100 9 10 19
0 10 15 25










Talep eğrisinin şekli talep kanunundan kaynaklanır. Bir malın fiyatı düştükçe talep artar. Bu yüzden talep eğrisi negatif eğimlidir.
5-Ferdi ve Piyasa Talep Fonksiyonu
MXt=f(FX FR FT G T) ferdi talep fonksiyonu
MXt=f(FX FR FT G TNGd K) piyasa talep fonksiyonu

N: nüfus
Gd: gelir dağılımı
K: kendi kullanım olanakları
*Gerçek hayatta talep eğrisi doğrusal değildir. Bazı durumlarda talep kanununa ters düşer: Giffen malları ve snop gösteriş tüketiminde fiyat arttıkça talep artar fiyat düştükçe talep düşer.
6-Talep Değişmesi ve Talep Üzerinde Hareket
A-Talep eğrisi üzerinde hareket
Talebi etkileyen fiyat dışındaki faktörler sabitken fiyat değiştiğinde satın alınan miktardaki değişmedir. Statik bir değişmedir






B-Talep değişmesi
Talep eğrisinin tümüyle yer değiştirmesidir. Bu dinamik bir değişmedir. Öteki malların fiyatı tüketici geliri zevk ve tercihlerin değişmesi sonucu talep değişir.







7-Talebin Fiyat Esnekliği: Fiyat değişmesi karşılığında talepteki değişmenin şiddetine talebin fiyat esnekliği (talep esnekliği) denir.






Esneklik talep kanunu gereği daima negatif(-) işaret alır. Ama bu göz önüne alınmaz.
A-Yay(Ark) Esnekliği: Fiyattaki değişme oldukça büyükse hareket edilen 2 nokta arasında birden fazla esneklik katsayısı olacaktır. Bunun için yayın 2 ucundan geçen doğrunun orta noktasının esnekliğini veren sayı hesaplanır.

B-Nokta Talep Esnekliği: Talep eğrisi üzerindeki bir noktanın esnekliğidir.

C- Eğim ve Esneklik: Talep eğrisi doğrusal olsa bile üzerindeki her noktada esneklik farklıdır. Fakat talep eğrisi doğru şeklindeyse eğim her noktada aynıdır.
D- Üzerindeki Her Noktada Esnekliğin Aynı Olduğu Özel Talep Eğrileri
*Doğrusal 2 talep eğrisine bakarak eğimi küçük olan daha esnektir denir.
E-Talebin Fiyat Esnekliğini Etkileyen Faktörler
-Zorunlu malların talebi esnek değildir.
-İkamesi mümkün olmayan malların talebi esnek değildir.
-Mala ödenen para aile bütçesinde önemli bir yere sahip değilse talebi esnek değildir.
*Talep eğrisi zamanla daha esnek hale gelir. Çünkü tüketici davranışlarının eyleme yansıması zaman alır ayrıca piyasada haberleşme koşulları mükemmel değildir. Fiyatı düşen bir mala olan talep zamanla daha da artar.
F-Talebin Fiyat Esnekliği ve Tüketici Harcamaları
Talebin fiyat esnekliği fiyatın düşürülmesi yada yükseltilmesi halinde satıcıların toplam satış gelirlerinin ne olacağı konusunda bilgi verir.

Birim esnek talepte toplam harcama(gelir) değişmez
Esnek talepte(e>1) fiyat düşerse hasılat artar; fiyat artarsa hasılat azalır
Esnek olmayan talepte(e<1) fiyat düşerse hasılat azalır; fiyat artarsa hasılat artar.

9-ARZ
Belirli bir fiyattan arz belirli bir fiyattan arz edilen mal miktarıdır. Çizelge anlamında arz öteki faktörler değişmemek kaydıyla çeşitli fiyatlardan satıcıların satmaya razı oldukları miktarlardır. Bir malın arzı o malın fiyatı öteki malların fiyatı üretim faktörlerinin fiyatı ve teknolojiye bağlıdır.

Arz Fonksiyonu----- MAX= f(FX T)
MAX= f(FX) ceteris paribus

1-Arz Çizelgesi ve Arz Eğrisi: Arz fonksiyonu M=F-2 olsun. F’ye çeşitli değerler vererek M’ler bulunur. Bunlar eksene yerleştirilirse arz eğrisi bulunur.
F MAX
2 0
3 1
4 2
5 3
6 4







2-Firma Arzı ve Endüstri (Piyasa) Arzı: Aynı üretim alanında faaliyette bulunan firmalar topluluğuna endüstri bu firmaların arzları toplamına da endüstri arzı(piyasa arzı) denir. Gerçekte arz eğrisi doğrusal değildir.
Arz Kanunu: Fiyat arttıkça arz artar bu yüzden arz eğrisi pozitif eğimlidir.
3-Arz eğrisi Üzerinde Hareket ve Arz Değişmesi: Arz eğrisi üzerinde hareket ve arz değişmesi farklı şeylerdir. Arz eğrisi üzerinde harekette belirli bir fiyat miktar ilişkisinden başka bir fiyat miktar ilişkisine geçildiğini gösterir. Arz değişmesinde ise o malın fiyatı dışındaki faktörlerden birinin değişmesi sonucu Arz eğrisi tümüyle kayar.



4-Arz Esnekliği: Fiyat değişiklikleri karşısında arz edilen miktarda ortaya çıkan değişikliğin şiddetini ölçer.







ea= 1 birim esnek ; ea>1 esnek ; ea<1 esnek değil
Arz kanunu gereği esneklik katsayısı pozitiftir.
*Doğrusal bir arz eğrisi orijinden geçiyorsa üzerindeki her noktada esneklik 1’e eşittir.
*Doğrusal arz eğrisi fiyat eksenini kesiyorsa üzerindeki her noktada esneklik farklı ama 1’den büyüktür. Eğer miktar eksenini kesiyorsa 1’den küçüktür.

A-Üzerindeki Her Noktada Esnekliğin Aynı Olduğu Arz eğrileri











B-Arz Esnekliğini Etkileyen Faktörler: Talep koşullarına göre üretim artırılabiliyorsa o malların arzı esnektir. Stoklanma imkanı yüksek stoklanma maliyeti düşükse o malın arzı esnektir. Çok kısa dönemde (Pazar-piyasa dönemi) arz esnekliği sıfırdır. Kısa dönemde arz biraz esnektir. Uzun dönemde arz esnektir.