Konu: E-Book Nedir? Nasıl Okunur?

E-Kitap Kavramı

Elektronik Kitap terimi birkaç farklı biçimde kullanılabiliyor. Aynı bir zamanlar CD'nin hem disk hem diskin içeriği hem de sürücü için kullanıldığı gibi. Bir kitabın sayısal ortamdaki kopyasına ya da doğrudan elektronik ortamda kitap olarak yazılmış içeriğe e-kitap diyoruz.

Son dönemde bu yeni sayısal kitapları okumak için özel yazılımlar gerekiyor. Bu tip yazılımlar "e-kitap okuyucu" olarak sınıflandırılıyor. Ülkemizde fazla örneği olmasa da bu yazılımları barındıran ve sadece okuma amaçlı hazırlanmış minik "bilgisayarlar" da piyasada boy gösteriyor. Biz bunlara "e-kitap aygıtı" demeyi tercih ediyoruz.
Belki bu tanımları yapmamızın nedenini anladınız. Bazı kitaplar her okuyucuda ve bilgisayarda çalışmıyor. Çoğu konuda olduğu gibi burada da rekabet halinde birçok firma farklı e-kitap biçimleriyle piyasada pay kapmaya çalışıyorlar. Kısacası standartların oturması için biraz daha süre gerekiyor.
Kağıt mı Ekran mı?

Yıllardır tartışıla gelen konu insanın kağıttan nasıl vazgeçeceği. Birçok kişi kağıdın ayrı bir özelliği rahatlığı kısacası farklılığı olduğunu asla bir ekran karşısında yüzlerce sayfa okunamayacağını iddia ediyorlar.

Buna ek olarak geçtiğimiz yıllarda bilgi işlem sistemlerin henüz her tarafımızı sarmadığı dönemde taşınamayacak kitabın şansı olmayacağına dikkat çekiliyordu. Ama siz deyin kaderin cilvesi ben diyeyim teknolojinin gelişmesi iş tersine döndü ve elimizdeki minicik aletlerde binlerce sayfayı taşıyabilme şansına eriştik. Artık tatile giderken bavula az sayıda kitap sıkıştırmaktan şikayetçi olamayacağız.
Ama yine de televizyon ile 20 üstü yaşlarda tanışan bir neslin bilgisayar ya da e-kitap aygıt ekranlarını kolayca kabul edemeyeceğini göz önünde bulundurmalıyız. Hele en çok kitap okuyanlar arasında böyle bir grup da bulunurken e-kitap için zor günler sürecek. Ama yakın gelecekte evde eğitim çalışma gibi insan hayatını ciddi olarak değiştirecek gelişmeler varken yeni nesillerin kağıda bizim kadar bağımlı olmayacağı da ortada.
Aslında okuduğumuz "ekranın" ince bir önemi var. Günümüzde hafif kıvrılabilir ekranlar üzerinde çalışmalar devam ediyor. Standartlar oluşturulmaya çalışılırken bazı prototipler medyada boy göstermeye başladı.

"Kağıt gibi" ama kağıt olmayan maddeler ilerde hayatımıza girecek. Hatta Tom Cruise'ün başrolünü oynadığı "Azınlık Raporu" adlı filmde metrodaki insanların okudukları "neredeyse kağıt" elektronik gazeteler dikkatinizi çekmiş olabilir. Bu planlar başarıyla hayata geçirildiğinde tartışmalar çok farklı boyutlara kayacak.

Nasıl Okuyabilirsiniz

Tabii ki bir e-kitap okumak için öncelikle ya alışılageldik bir bilgisayara ya da minik bir el cihazına sahip olmanız gerekiyor. Bugün belli başlı dört e-kitap biçimi var. Bunlardan üçünü taban alan kitapları okumak için ücretsiz dağıtılan okuyucu programları sisteminize yüklemiş olmanız gerekiyor.

Bundan sonrası okuyacağınız e-kitaba ulaşmanıza kalıyor. Satın aldığınız ya da ücretsiz dağıtılan kitabı indiriyor ve hemen okumaya başlıyorsunuz. Ender de olsa bazı e-kitapların kendilerine özel okuma cihazlarına ihtiyaç duyduklarını da hatırlatmakta fayda var.
E- kitaplarınızın çoğunu bilgisayarlarınız arasında taşıyabilir normal dosyalara uyguladığınız işlemleri yapabilirsiniz. Ayrıca e-kitap aygıtları sadece kitap dosyalarınızı okumanızı değil yardımcı programlarla diğer belgelerinizi de yanınızda taşıyıp inceleyebilmenize olanak sağlıyor.
E-Kitap Formatları

Standartların henüz oturmadığı bu alanda yine de büyük farklılıklar söz konusu değil. Belirttiğimiz gibi kitaplar dört biçimde yayınlanıyor ve okuyucu yazılımlara ihtiyaç duyuyorlar.

Henüz ticari e-kitap fikri ortada yokken basılmış kitapların kopyaları bildiğimiz HTML formatında yani İnternet sayfası biçiminde karşımıza çıkıyordu. Hala ücretsiz dağıtılan ya da basit platformdan bağımsız rahatça okunabilmesi amaçlanan içerik bu formatta yayınlanıyor. Zira bu tip metinleri okumak için İnternet Explorer ya da Netscape Navigator gibi bir İnternet tarayıcınız olması yeterli.
Adobe Systems'in geliştirdiği PDF formatı ise son derece popüler. İstek halinde basılması planlanan elektronik metinler araştırmalar ve ekran karşısında okunması planlanan metinler görünüm özellikleri korunarak PDF biçiminde dağıtılıyor. Bugün birçok e-kitap da böyle yayınlanıyor okumak için Adobe Reader adlı ücretsiz yazılıma sahip olmanız gerekli.
HTML'den daha esnek ve dinamik olan XML ise Microsoft ve Gemstar'ın desteklediği sadece Windows ortamında okunabilen kitaplarda kullanılıyor ve PDF karşısında güç kazanan bir format. Dosya uzantısı .lit olan bu kitapları okumak için yine ücretsiz Microsoft Reader yazılımına ihtiyacınız var.

El bilgisayarları için tasarlanan ama yine de önceki iki format kadar kullanılmayan PML ise Palm işletim sistemini kullanan sistemleri hedef alıyor ve dosya uzantısı .pdb oluyor.

Okuyucuları Kurun Ücretsiz Okumaya Başlayın

Microsoft Reader'ı indirip bilgisayarınıza kuruyorsunuz ardından yazılımı etkinleştirmeniz gerekiyor. "Activate" işlemi için Internet'e bağlanıyor Microsoft'un sayfaları arasında "Yes" diyerek ilerliyor ve yazılımınızı etkinleştirmiş oluyorsunuz.

Artık bir sitede Microsoft Reader için olan kitaplara tıklayıp yüklemeyi yapıyorsunuz. Microsoft 2003 yaz döneminde 20 hafta boyunca her hafta üç ücretsiz e-kitap sunuyor. Reader'ı etkinleştirdikten hemen sonra yine Web sayfasında "free e-books" linkine tıklayıp ücretsiz kitapları yükleyebilirsiniz. Bu kitaplar bilgisayarınıza yüklenince Reader otomatik olarak açılacak ve kitap görüntülenecektir. E-Kitaplarınız Belgelerim içindeki "My Library" klasörüne depolanacak.

Adobe Reader'ı kullanmak için de benzer bir süreç geçerli. Yüklemenin ardından programı çalıştırıp araç çubuğundaki "e-Books" düğmesiyle etkinleştirme yapmak gerekiyor. Ardından yazılım içinde e-kitaplarınızı okumaya başlıyor aynı düğmeyle kitaplarınızı düzenleyebiliyor yeni kitaplar elde edebiliyorsunuz.





PDF

Dosya Çeşidi: Formatlanmış Yazı

Genel İçerik: Kitap

Kopya Koruması: İsteğe Bağlı

Resmi Websitesi: http://www.adobe.com/products/acrobat

Kullanılan Programlar: Adobe Acrobat Reader

PDF (Portable Document Format) dosyaları Adobe firması tarafından piyasaya sürülmüştür. PDF dosyaları diğerlerine oranla daha çok yer kaplasada insan okunur gerçek kitabı okuyormuş hissine kapılmaktadır.Yeni Acrobat Readerlar ile kitapların içinde gömülü sesdosya ve video çalıştırabilmektedir




-------------- -------------- --------------



LIT

Dosya Çeşidi: Formatlanmış Yazı

Genel İçerik: Kitap

Kopya Koruması: Var

Resmi Websitesi: http://www.microsoft.com/reader

Kullanılan Programlar: Microsoft Reader

Microsoft Reader’ın LIT formatı düzenli formatlanmış bir biçimdir. Okuyucu bir safadan diğerine kolayca atlayabilir arama yapabilirfontun büyüklüğünü değiştirebilir. Ayrıca içinde bulunan hazır kütüphane ile kitaplar organize edilebilir. Kitaplar kopya korumalı olabilir yada olmayabilir.

Bu Formatın en büyük dez avantajı yazı bir kere LIT'e çevrildiğinde geri dönüşünün olmamasıdır.Microsoft Reader sadece Microsoft Windows ve Microsoft PocketPC'lerde çalışır. MacOSLinux ve diğer işletim sistemleri bu kitapları kullanamaz.




-------------- -------------- --------------



TXT yada ASCII

Dosya Çeşidi:

Genel İçerik: Formatlanmamış yazıdan oluşan kitap

Kopya Koruması: Yok

Resmi Websitesi: Yok

Kullanılan Programlar: Herhangi bir kelime işlemci

TXT yada ASCII saf formatlanmamış yazıdır. Bu format resimleri linkleri göstermemesine rağmen her çeşit platformda çalışma garantisi vardır.




-------------- -------------- --------------



RTF

Dosya Çeşidi: Formatlanmış Yazı

Genel İçerik: Kitap

Kopya Koruması: Yok

Resmi Websitesi: http://msdn.microsoft.com/library/e...tml/rtfspec.asp

Kullanılan Programlar: Microsoft Word (http://www.microsoft.com/word) ve diğer kelime işlemciler

txt ve ASCII den bir adım ötesidir.saf yazıya formatlama kodları eklenmiş halidir. Bir çok kelime işlemci tarafından açılabilir




-------------- -------------- --------------



HTML

Dosya Çeşidi: Formatlanmış yazı

Genel içerik: Kitap

Kopya Koruması: Yok

Resmi Websitesi: http://www.w3.org/markup

Kullanılan Program:Herhangi bir internet tarayıcıbazı kelime işlemciler
Websitelerini dolaşabilen herhangi bir alet HTML e-booklarını okuyabilir.basitliği grafik bulundurabilme özelliği ve formatlanmış olması artıları iken bir sıkıştırma içermemesi eksisidir.



-------------- -------------- --------------


DOC

Dosya Çeşidi: Formatlanmış Yazı

Genel İçerik: Kitap

Kopya Koruması: İsteğe Bağlı

Resmi Websitesi: http://www.microsoft.com/word

Kullanılan Programlar: Microsoft Word (http://www.microsoft.com/word) ve diğer kelime işlemciler

Birçok insan e-booklarını Microsoft Word formatında saklar. Çünkü microsoft Word en popüler kelime işlemcidir. Word ile açılan bir DOC dosyası print edilebilir kelime hataları taranabilir değiştirilebilir tekrar formatlanabilir ve başka formatlarda kaydedilebilir. Bazı TXT ve ASCII dosyaları bile DOC uzantılı olabilir



-------------- -------------- --------------


PDB ve PRC

Dosya Çeşidi: Formatlanmış Yazı

Genel İçerik: Kitap

Kopya Koruması: İsteğe Bağlı

Resmi Websitesi: http://www.palmdigitalmedia.com

Kullanılan Programlar: Palm Reader (http://www.palmdigitalmedia.com/help/palmreader/guide)

PDB (Palm Database) formatı PeanutPress tarafından dağıtılan Peanut Reader ile başlamıştır. Format Palm formatı olmasına rağmen Windows Macintosh ve PocketPC versiyonlarıda bulunmaktadır.Okuyucu program ücretsiz olmasına rağmen bazı kitaplar kopya korumalıdır.



-------------- -------------- --------------


CHM

Dosya Çeşidi: Kitap

Genel İçerik: Yazı resim link

Kopya Koruması: Yok

Resmi Websitesi: http://msdn.microsoft.com/library

Kullanılan Program: Microsoft HTML Help

CHM (compiled HTML) dosyaları genelde Windows Programları için yardım dosyaları üretmekte kullanılırdı.ama son birkaç yılda e-book dağıtımı konusunda da popülerliği arttı. CHM dosyalarında arama yapılabilir sıkıştırılabilir ve konulara ayrılabilir.



-------------- -------------- --------------


DJvu

Dosya Çeşidi: Resim

Genel İçerik: Kitap

Kopya Koruması: Yok

Resmi Websitesi: http://www.djvuzone.org/

Kullanılan Programlar: Internet Explorer IrfanView

Resimlerin çok fazla sıkıştırılıp bir araya getirilmesinden oluşan bir formattır.Genelde Scan edilmiş kitaplar bu formatta bulunur.DJvu plugini ile
Internet Explorerın içinden çalışır.Ayrıca IrfanView içinde plugini bulunmaktadır.



-------------- -------------- --------------


ZNO

Dosya Çeşidi: Formatlanmış yazı ve grafik

Genel İçerik: Dergi

Kopya Koruması: Var

Resmi Websitesi: http://www.zinio.com

Kullanılan Programlar: Zinio Reader

Ücretli bir yayın olan ZNO dosyaları sadece Zinio şirketi tarafından dağıtılmaktadır.sayfa geçişleri ile insanda gerçek dergi okuma hissi yaratmaktadır

Yararlı bilgiler..