¬
Hükmi Şahsiyet belli bir gayeyi gerçekleştirmek üzere bağımsız bir varlık halinde teşkilatlanmış olup haklara ve borçlara sahip olma iktidarı hukuk düzenince tanınmış bulunan şahıs ve mal topluluklarıdır.
TÜRLERI:
1) Bünyelerine göre: iki grupta toplanmaktadır.
a. Şahıs Toplulukları: Şahısların bir araya gelmelerinden doğan tüzel kişi¬liktir. Dernekler şirketler belediyeler bu gruba girerler.
b. Mal Toplulukları: Belli bir malı ya da malları gerçekleştirmek istedikleri gayeye adamalarından meydana gelen hükmi şahıslardır. Vakıflar ve kamu kurum¬ları bu niteliktedir.
2. Tabi oldukları hukuka göre:
a. Özel Hukuk Hükmi Şahısları: Özel Hukuka tabi olan şahıslardır. Bu türhükmi şahıslar diğer şahıslarla olan ilişkilerinde eşit durumdadırlar. Bunlar şahısla¬rın iradeleriyle kurulurlar ve yine kendi iradeleri ile feshedilebilirler. Bunlar iktisadi gaye güden hükmi şahıslar (Şirketler) ve gayri iktisadi gaye güden hükmi şahıslar. (dernekler) olarak ikiye ayrılırlar.
b.Kamu Hukuku Hükmi Şahısları: Bunlar bir kanunla kurulurlar ve özel hukuk hükmi şahısları gibi kendilerini feshedemezler. Bunlar şahıs topluluğu nite¬liğindeki kamu idareleri ve mal topluluğu niteliğindeki kamu kurumları olarak ikiye ayrılırlar.
HÜKMİ ŞAHSİYETİN BAŞLANGICI:
Türk Hukukunda üç sistem bulunmaktadır.
1. Dernekler hakkında "Serbest Kuruluş Sistemi" geçerlidir.
2. Milletler arası Derneklerde "İzin'Sistemi" geçerlidir. izni verecek makam Bakanlar Kurulu'dur
3. Vakıflar ve şahıs şirketleri bakımından ise "Tescil sistemi" geçerlidir.
HÜKMİ ŞAHSİYETİN EHLİYETLERİ:
1. Hak Ehliyet: Hükmi Şahıslar insanlara has olandan başka her hakka sahiptirler.
2. FiiI ehliyeti: Hükmi şahısların mı ehliyeti kanuna ve tüzüklerine göre lü¬zumlu organlara sahip oldukları andan itibaren başlar.
HÜKMİ ŞAHSİYETİN SONA ERMESİ: iki grupta toplanmaktadır.
A. İnfisah (Dağılma): Bir derneğin hükmi şahsiyetinin belli hallerde her¬ hangi bir işleme veya karara gerek olmaksızın kendiliğinden sona ermesidir. infisahı gerektiren haller şunlardır;
- gayenin gerçekleşmesi
- kuruluş gaye ve şartların kaybedilmesi
- sürenin geçmiş olması
- yönetim kurulu kuramayacak hale gelme
- aciz hale düşme
- üstüste iki olağan genel kurul toplantısının yapılamaması
- ilk genel kurul toplantısının yapılmaması
B. FESİH (Dağıtılma)
- Kendi Yetki Organının Kararıyla
- Yargısal Bir Kararla
- idari Bir Kararla
SONA ERMENİN SONUÇLARI: Hükmi şahsiyet sona erince "malların tasfiyesi" işlemine girişilir. Yani alacakları tahsil edilerek borçları ödenir.
Fesih kendiliğinden dağılma veya kapatılmanın kesinleştiği tarihte başlar.
Hukuk Kavramı
Hukuk kavramını doğasını oluşturan iki temel öğeyi kullanarak tanımlayabilmek
• Hukuk bir toplum içindeki kişilerin birbirleri ile ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen uyulması zorunlu yani maddi yaptırımı bulunan kurallar bütünüdür. Hukukun gerekliliğini kanıtlayan bir örnek türetebilmek
• Sosyal hayatın bir düzen içinde olması için kişilerin gerek birbirleriyle gerek toplumla olan ilişkilerinde uyacakları birtakım kuralların varlığı zorunludur. Kişiler sosyal hayattaki ilişkilerinde bu kuralların koymuş olduğu "emir" ve "yasaklar"a uygun biçimde davranmak zorundadırlar. Aksi halde bir takım tepkilerle karşılaşırlar. Bu tepkiye yaptırım (müeyyide) diyoruz. Sosyal hayatı düzenleyen kuralların kaynaklarını ve bunlar arasındaki temel farklılıkları sıralayabilmek
• Hukuk sosyal hayatı düzenleyen kurallardan sadece biridir. Diğer sosyal kuralları din ahlak ve görgü kuralları olarak sayabiliriz.
• Din kuralları yüce güç tarafından konulmuş ve peygamberler vasıtası ile kişilere ulaşmış bulunan birtakım emir ve yasaklardan oluşan kurallardır. Yaptırımı manevidir. Kişiyi bu kurallara uymaya zorlayamayız.
• Ahlâk kuralları sosyal hayatta gerek kişinin kendi nefsine karşı gerekse kişilerin birbirlerine karşı nasıl davranması gerektiğini gösteren kurallardır. Bu kuralların yaptırımı da manevidir.
• Görgü kuralları bir kimsenin belli bir olayda ne şekilde davranması gerektiğini gösteren manevi yaptırımlı sosyal kurallardır.
• Hukuk kuralları sosyal hayatta kişilerin birbirleri ile ve devletle olan ilişkilerini düzenleyen maddi yaptırımlı yani devlet gücü ile desteklenmiş kurallar olduğu için diğer sosyal kurallardan ayrılmaktadır. Kişiler hukuk kurallarına uymak zorundadırlar. Oysaki diğer sosyal kurallar manevi yaptırıma sahip oldukları için bu kurallara uymak zorunlulukları bulunmamaktadır.
Paylaş