CyberLady™
10.10.2009, 12:19
Bütün bilim adamlarını, filozofları, eleştirmenleri, mucitleri hasılı insanlar için bir şeyler yapma sevdasında olanları anlayabilmek için öncelikle onların hangi ortamda ve hangi şartlarda yaşadıklarına bakmak gerekmektedir. Böyle bir yol ve gidişat izlersek inceldiğiniz veya anlamaya çalıştığımız kişiyi tanımada kolaylık sağlamış oluruz.
Friedrich August Von Hayek'i de bu çerçevede incelemeye çalıştığımızda onun yaşadığı dönemde ikinci dünya savaşı ve öncesi fikri tartışmaların sosyalizm ağırlıklı olduğunu görürüz. Dönemim konsensüsü, iktisadi planlama, iktisadi büyüme için hedefler koyma, tam istihdam politikası, devletin kapsamları refah hizmetleri ve gelirin yeniden dağıtımından yanaydı. Oysa ki Hayek bu konsensüse hiç katılmamaktaydı.
Hayek'in The Road to Serfdom adlı kitabında ortaya koyduğu fikirler bir çok fikir ve eylem adamının görüşlerinde önemli ve gözle görülür değişiklikler meydana getirmiştir.
Bir yandan yukarıda belirtilen konsensüsün olumsuz ve tahripkar etkileri kendini gösterirken, Hayek, özgür toplumun ilkelerini açıkladığı The Constitution of Liberty ile özgür toplumdan yana olanlara güçlü bir silah sunmuş ardından Law Legislation and Liberty de, liberal sosyal düzenin hassas yapısını güçlendirmek için gereken hukuki ve anayasal çerçeveyi ortaya koymuştur.
Hayek bütün büyük sosyal hareketlere politikacılar tarafından değil, düşünce adamlarınca önderlik edildiği görüşüne sahiptir. Öyle ki dünya politikasının önde gelen bir çok şahsiyeti onun çalışmalarını yalnız okumakla kalmamış onlardan etkilenmişlerdir de.
Hayek, özellikle liberalizmin yeniden yorumlanmasından ve liberalizmin Avusturya ekolünün başı olmasından tanınır. O sadece ekonomik teori ve politikaları konusunda değil, çok çeşitli konularda faaliyet gösterdi. Bunların arasında yöntem bilim, felsefe, psikoloji ve tarihi sayabiliriz.
HAYEK ve LİBERALİZM
1 - Hayek'in Hayatı ve Eserleri
a) Hayek'in Hayatı
Hayek, 8 Mayıs 1899'da Viyanada doğdu. Tabi bilimler alanında kökü geleneği olan bir aileye mensuptu. Büyükbalarından biri zoolog, diğeri de istatistikçi olup Avusturya İstatistik Komisyonu Başkanı idi. Babası da tıp doktoru olan Hayek'in kardeşlerinden biri Viyana'da anatomi profesörü, diğeri bir başka yerde kimya profesörü idi. Kendisinin tabi bilimler sahasından ayrı kalmasına rağmen aile geleneği devam etti. Kızı biyolog oğlu bakteriyolog oldu.( 1)
Hayek, şüphesiz entellektüel çevresinin büyük yararını görmüştür. Daha ekonomi kelimesinin anlamını öğrenmeden babasının arkadaşı Eugen Von Böhm Baverk gibi büyük iktisatçıları tanımıştı. Bu sıfatla Viyana Üniversitesine girmesi yine hukuk (1921) ve siyasal bilim (1923) alanlarında iki doktora payesi alması gayet normaldi.
Hayek John Maynard Keynes ile ilk defa 1928'de Londra'da tanışmıştır. 1950 ye kadar kaldığı Londra Üniversitesi'ne İstatistik ve İktisat Profesörü olarak atandı. İngiltere'de gördüğü itibar onu o kadar etkiledi ki, Alman kuvvetlerinin doğduğu ülke olan Avusturya'yı işgalinden hemen bir kaç hafta önce, 1938'de Britanya tabiiyetine geçti. Hayek'in Keynes ile arkadaşlığı savaş yılları boyunca sürdü. Hayek in pür İktisat teorisi üzene incelemeleri 1941 deki The Pure Theory, of Capital gibi çalışmalarla devam etti. Toplumun yanlış anlaşılmasına dayanan ve tatbik kaabiliyeti olmayan sosyalist ütopyacı ideallerin o zamanki Britanya'da güç kazanmakta oluşundan etkilendiği için 1942'de Road The Serfdom'u yazdı.(2 )
En verimli çağının ozuzbir yılını İngilizce konuşulan bir dünyada geçiren Hayek, 1962'de Freiburg Üniversitesi'nde iktisadi politika profesörü olarak görev aldı. 1967'de emekli olunca kendisine, anavatanı Avusturya'da Salzburg Üniversitesi'nin fahri Profesörlüğü ve o güne kadar felsefe, ekonomi ve siyasal bilim alanlarında yaptığı çalışmalardan dolayı dünyanın her yanından gelen diğer ünvanlar tevdi edildi. Kazandığı şöhret ona 1964 de Tokyo Rikkyo Üniversitesinden fahri doktora payesi getirdi. Arkasından 1971'de Viyana Üniversitesi onu senatör yaptı. 1971'de İsveç'li iktisatçı Gunnar ile ortaklaşa Nobel İktisat Ödülünü kazandı.
Nobel ödülünü aldığı zaman, iktisat teorisi, siyaset ve hukuk felsefesi, düşünce tarihi ve hatta psikoloji alanlarında 25 kitap yazmış bulunuyordu. 10 kitapçık ve 130'dan fazla makale sahibiydi. Nobel ödülünden sonra da dünyanın dört bir yanında verdiği çok sayıda derslerin basılmış versiyonları dahil daha bir çok yayını çıktı.
b) Hayek'in Başlıca Eserleri
— Prices and Production, 1931.
— Monetary Theory and The Trade Cycle, 1933.
— Profits, İnsert and İnverstmen, and Other Essays on The Theory of İndustrial Fluctuation, 1939.
— The Pure Theory, of Capital, 1941.
— Low Legislation and Liberty, I-II-III.
— The Road to Serfdom, 1944.
— The Sensory Order, An İnguiry İnto The Foundations of Theoretical Psychology, 1976.
— The Constitution of Liberty, 1960.
— The Counter–Revolution of Science, 1952.
— İndividualism and Economic Order, 1948.
— The Counter Revelution of Science, 1952.
— Studies, in Philosophy, Politics and Economics and the History of İdeas, 1978.
— The Fatal Conceit,
— New Studies in Philosophy, Politics, Economic and The History of İdeas, 1978.
— Capitalism and the Historians, 1954.
— Choice in Currency, 1976.
— Collectivist Economic Planning, 1976.
— Confusion of Language in Political Thought.
— The Denationalization of Money, 1978.
— Economic Freedom and Representative Government,
— Full Employment at Any Price, 1975.
— Monetary Nationalism and İnternational Stability, 1964.
— The Reactionary Character of the Socialist Conseption, 1978.
— Unemployment and Monetary Policy, 1979.
Hayek'i tanıyan herkes, onun esas ilgilendiği hususun siyaset ve akademik hayatın şiddetli kavgaları değil, fikirleri olduğunu kabul etmektedirler. Hayek gerek yazıları gerek şahsiyeti itibariyle uslubu fevkalade olarak değerlendirilebilir. Binaenaleyh muhaliflerine entelektüel hataların ötesinde hemen hemen hiç bir şey izafe etmemiştir.(3)
Friedrich August Von Hayek'i de bu çerçevede incelemeye çalıştığımızda onun yaşadığı dönemde ikinci dünya savaşı ve öncesi fikri tartışmaların sosyalizm ağırlıklı olduğunu görürüz. Dönemim konsensüsü, iktisadi planlama, iktisadi büyüme için hedefler koyma, tam istihdam politikası, devletin kapsamları refah hizmetleri ve gelirin yeniden dağıtımından yanaydı. Oysa ki Hayek bu konsensüse hiç katılmamaktaydı.
Hayek'in The Road to Serfdom adlı kitabında ortaya koyduğu fikirler bir çok fikir ve eylem adamının görüşlerinde önemli ve gözle görülür değişiklikler meydana getirmiştir.
Bir yandan yukarıda belirtilen konsensüsün olumsuz ve tahripkar etkileri kendini gösterirken, Hayek, özgür toplumun ilkelerini açıkladığı The Constitution of Liberty ile özgür toplumdan yana olanlara güçlü bir silah sunmuş ardından Law Legislation and Liberty de, liberal sosyal düzenin hassas yapısını güçlendirmek için gereken hukuki ve anayasal çerçeveyi ortaya koymuştur.
Hayek bütün büyük sosyal hareketlere politikacılar tarafından değil, düşünce adamlarınca önderlik edildiği görüşüne sahiptir. Öyle ki dünya politikasının önde gelen bir çok şahsiyeti onun çalışmalarını yalnız okumakla kalmamış onlardan etkilenmişlerdir de.
Hayek, özellikle liberalizmin yeniden yorumlanmasından ve liberalizmin Avusturya ekolünün başı olmasından tanınır. O sadece ekonomik teori ve politikaları konusunda değil, çok çeşitli konularda faaliyet gösterdi. Bunların arasında yöntem bilim, felsefe, psikoloji ve tarihi sayabiliriz.
HAYEK ve LİBERALİZM
1 - Hayek'in Hayatı ve Eserleri
a) Hayek'in Hayatı
Hayek, 8 Mayıs 1899'da Viyanada doğdu. Tabi bilimler alanında kökü geleneği olan bir aileye mensuptu. Büyükbalarından biri zoolog, diğeri de istatistikçi olup Avusturya İstatistik Komisyonu Başkanı idi. Babası da tıp doktoru olan Hayek'in kardeşlerinden biri Viyana'da anatomi profesörü, diğeri bir başka yerde kimya profesörü idi. Kendisinin tabi bilimler sahasından ayrı kalmasına rağmen aile geleneği devam etti. Kızı biyolog oğlu bakteriyolog oldu.( 1)
Hayek, şüphesiz entellektüel çevresinin büyük yararını görmüştür. Daha ekonomi kelimesinin anlamını öğrenmeden babasının arkadaşı Eugen Von Böhm Baverk gibi büyük iktisatçıları tanımıştı. Bu sıfatla Viyana Üniversitesine girmesi yine hukuk (1921) ve siyasal bilim (1923) alanlarında iki doktora payesi alması gayet normaldi.
Hayek John Maynard Keynes ile ilk defa 1928'de Londra'da tanışmıştır. 1950 ye kadar kaldığı Londra Üniversitesi'ne İstatistik ve İktisat Profesörü olarak atandı. İngiltere'de gördüğü itibar onu o kadar etkiledi ki, Alman kuvvetlerinin doğduğu ülke olan Avusturya'yı işgalinden hemen bir kaç hafta önce, 1938'de Britanya tabiiyetine geçti. Hayek'in Keynes ile arkadaşlığı savaş yılları boyunca sürdü. Hayek in pür İktisat teorisi üzene incelemeleri 1941 deki The Pure Theory, of Capital gibi çalışmalarla devam etti. Toplumun yanlış anlaşılmasına dayanan ve tatbik kaabiliyeti olmayan sosyalist ütopyacı ideallerin o zamanki Britanya'da güç kazanmakta oluşundan etkilendiği için 1942'de Road The Serfdom'u yazdı.(2 )
En verimli çağının ozuzbir yılını İngilizce konuşulan bir dünyada geçiren Hayek, 1962'de Freiburg Üniversitesi'nde iktisadi politika profesörü olarak görev aldı. 1967'de emekli olunca kendisine, anavatanı Avusturya'da Salzburg Üniversitesi'nin fahri Profesörlüğü ve o güne kadar felsefe, ekonomi ve siyasal bilim alanlarında yaptığı çalışmalardan dolayı dünyanın her yanından gelen diğer ünvanlar tevdi edildi. Kazandığı şöhret ona 1964 de Tokyo Rikkyo Üniversitesinden fahri doktora payesi getirdi. Arkasından 1971'de Viyana Üniversitesi onu senatör yaptı. 1971'de İsveç'li iktisatçı Gunnar ile ortaklaşa Nobel İktisat Ödülünü kazandı.
Nobel ödülünü aldığı zaman, iktisat teorisi, siyaset ve hukuk felsefesi, düşünce tarihi ve hatta psikoloji alanlarında 25 kitap yazmış bulunuyordu. 10 kitapçık ve 130'dan fazla makale sahibiydi. Nobel ödülünden sonra da dünyanın dört bir yanında verdiği çok sayıda derslerin basılmış versiyonları dahil daha bir çok yayını çıktı.
b) Hayek'in Başlıca Eserleri
— Prices and Production, 1931.
— Monetary Theory and The Trade Cycle, 1933.
— Profits, İnsert and İnverstmen, and Other Essays on The Theory of İndustrial Fluctuation, 1939.
— The Pure Theory, of Capital, 1941.
— Low Legislation and Liberty, I-II-III.
— The Road to Serfdom, 1944.
— The Sensory Order, An İnguiry İnto The Foundations of Theoretical Psychology, 1976.
— The Constitution of Liberty, 1960.
— The Counter–Revolution of Science, 1952.
— İndividualism and Economic Order, 1948.
— The Counter Revelution of Science, 1952.
— Studies, in Philosophy, Politics and Economics and the History of İdeas, 1978.
— The Fatal Conceit,
— New Studies in Philosophy, Politics, Economic and The History of İdeas, 1978.
— Capitalism and the Historians, 1954.
— Choice in Currency, 1976.
— Collectivist Economic Planning, 1976.
— Confusion of Language in Political Thought.
— The Denationalization of Money, 1978.
— Economic Freedom and Representative Government,
— Full Employment at Any Price, 1975.
— Monetary Nationalism and İnternational Stability, 1964.
— The Reactionary Character of the Socialist Conseption, 1978.
— Unemployment and Monetary Policy, 1979.
Hayek'i tanıyan herkes, onun esas ilgilendiği hususun siyaset ve akademik hayatın şiddetli kavgaları değil, fikirleri olduğunu kabul etmektedirler. Hayek gerek yazıları gerek şahsiyeti itibariyle uslubu fevkalade olarak değerlendirilebilir. Binaenaleyh muhaliflerine entelektüel hataların ötesinde hemen hemen hiç bir şey izafe etmemiştir.(3)