YaGMuR_YüReKLiM
14.09.2009, 19:55
Ayetullah Humeyni ( 17 Mayıs, 1900 - 3 Haziran, 1989), İran’da Şah rejiminin devrilmesini sağlayan Şiî lider. İran İslam Devrimi'nin Ruhani önderidir. 17 Mayıs 1900’de İran’ın Humeyn şehrinde doğdu. 3 Haziran 1989’da Tahran’da öldü.
1964'de ülkesinden sürüldü. Kısa süre Irak ve Türkiye'de kaldıktan sonra geçtiği Fransa'da 1 Şubat 1979'a kadar ikamet etti. 11 Şubat'ta Şah yönetimini deviren ayaklanmaları yönetti.
İran onun sağlığında 1980- 1988 arasında 8 yıl Irak'la savaştı. 1989'da Salman Rüşdi hakkında ölüm fetvası yayınladı.
Çevresinde tanınmış Şiilerden olan babasının bir toprak ağası tarafından öldürülmesi üzerine ağabeyi tarafından büyütüldü. Babasının öldürülmesinin gerisinde Şah’ın olduğuna inandığından, küçük yaştan îtibâren Şahlık rejimine düşman oldu. Şah’ın Sünni Müslümanlara serbest hareket imkânı sağlaması da bu düşmanlığını arttırdı. İran’da çeşitli medreselerde eğitim gördükten sonra 1950’de Ayetullah Kuşani’nin ölümü üzerine İran Şii topluluğunun başına geçip 1962’de Kum’a yerleşti. 1963’te Şah Rıza Pehlevi’ye karşı girişilen gösterileri düzenleyenlerden olduğu için tutuklandı. 4 Kasım 1964’te sürgün edildi ve Irak’ta Necef’e yerleşti.
6 Ekim 1978’de Irak’ı da terk etmesi istenince Paris’in banliyösü olan Neauple-le-Château’ya yerleşti. Oradan Fransa başta olmak üzere çeşitli Avrupa ülkelerinin sağladığı imkanlarla İran’da Şah yönetiminin yıkılması ve Şiî inancına dayalı bir devlet kurulması gâyesiyle propagandaya girişti. 1978-79 yıllarında İran’da yaygınlaşan kitle gösterileri sonunda Şah Rıza Pehlevî 16 Ocak 1979’da İran’ı terk etmek mecburiyetinde kaldı. 1 Şubat 1979’da İran’a dönen Humeyni ömür boyu dini lider ilan edildi ve Kum’a yerleşti.
İran’da Şiî inancına dayalı cumhûriyeti kurduktan sonra muhaliflerini sırasıyla bertaraf eden Humeyni, binlerce kişiyi öldürttü veya hapse attırdı. Sünnî Müslümanlara da çeşitli zulümler yaptı. 1980’de başlayan ve 1988’e kadar süren Irak Harbi sırasında barışçı bir çözüm arayışını uzun süre reddetti ve savaşın Saddam devrilinceye kadar sürdürüleceğini îlân etti. Ortadoğudaki çeşitli ülkelerde yaşayan Şiî militanları destekleyerek bölgede terörün artmasına sebeb oldu. 1989 yılı başlarında hastalandı ve Haziran ayı başında öldü.
1964'de ülkesinden sürüldü. Kısa süre Irak ve Türkiye'de kaldıktan sonra geçtiği Fransa'da 1 Şubat 1979'a kadar ikamet etti. 11 Şubat'ta Şah yönetimini deviren ayaklanmaları yönetti.
İran onun sağlığında 1980- 1988 arasında 8 yıl Irak'la savaştı. 1989'da Salman Rüşdi hakkında ölüm fetvası yayınladı.
Çevresinde tanınmış Şiilerden olan babasının bir toprak ağası tarafından öldürülmesi üzerine ağabeyi tarafından büyütüldü. Babasının öldürülmesinin gerisinde Şah’ın olduğuna inandığından, küçük yaştan îtibâren Şahlık rejimine düşman oldu. Şah’ın Sünni Müslümanlara serbest hareket imkânı sağlaması da bu düşmanlığını arttırdı. İran’da çeşitli medreselerde eğitim gördükten sonra 1950’de Ayetullah Kuşani’nin ölümü üzerine İran Şii topluluğunun başına geçip 1962’de Kum’a yerleşti. 1963’te Şah Rıza Pehlevi’ye karşı girişilen gösterileri düzenleyenlerden olduğu için tutuklandı. 4 Kasım 1964’te sürgün edildi ve Irak’ta Necef’e yerleşti.
6 Ekim 1978’de Irak’ı da terk etmesi istenince Paris’in banliyösü olan Neauple-le-Château’ya yerleşti. Oradan Fransa başta olmak üzere çeşitli Avrupa ülkelerinin sağladığı imkanlarla İran’da Şah yönetiminin yıkılması ve Şiî inancına dayalı bir devlet kurulması gâyesiyle propagandaya girişti. 1978-79 yıllarında İran’da yaygınlaşan kitle gösterileri sonunda Şah Rıza Pehlevî 16 Ocak 1979’da İran’ı terk etmek mecburiyetinde kaldı. 1 Şubat 1979’da İran’a dönen Humeyni ömür boyu dini lider ilan edildi ve Kum’a yerleşti.
İran’da Şiî inancına dayalı cumhûriyeti kurduktan sonra muhaliflerini sırasıyla bertaraf eden Humeyni, binlerce kişiyi öldürttü veya hapse attırdı. Sünnî Müslümanlara da çeşitli zulümler yaptı. 1980’de başlayan ve 1988’e kadar süren Irak Harbi sırasında barışçı bir çözüm arayışını uzun süre reddetti ve savaşın Saddam devrilinceye kadar sürdürüleceğini îlân etti. Ortadoğudaki çeşitli ülkelerde yaşayan Şiî militanları destekleyerek bölgede terörün artmasına sebeb oldu. 1989 yılı başlarında hastalandı ve Haziran ayı başında öldü.