MeY
18.07.2009, 23:43
“Harry Potter” serisinin son halkası vizyona girmişken, masalın sinemadaki temsilcisi olan alt türün örneklerine bakış attık.
Sinemada ‘masal’ kavramı çoğu kez kullanılmıştır. Ancak bunun bir formülle temsili fantezi türünün alt türü olan ‘peri masalı filmi’ ile olmuştur. Bu da masal dünyasına giren küçük bir kızın maceralarına ve aldığı derslere odaklanır. Bu ‘küçük’lük durumu ve ‘dersler’ zaman geçtikçe farklı kalıpların içine girmiştir elbette.
İşte ‘peri masalı filmleri’nin belki de 20’ye dayanan önemli örneklerinin 10 tanesi aşağıda...
1-Oz Büyücüsü (The Wizard of Oz) (1939)Victor Fleming’in L. Frank Baum’un romanından uyarladığı yapıt, ‘peri masalı filmi’ alt türünü başlatan eserdir. Judy Garland’ın canlandırdığı ana karakter Dorothy’nin Kansas’ı terkedip, iyi ve kötü cadılı, konuşan aslanlı, demir adamlı bir dünyaya girmesini, techicolor teknolojisiyle (o zamanın mavi, sarı ve kırmızı renkler üzerine kurulan renkli pelikülü) siyah-beyazın ayrımını yaparak canlandırır. Eşcinsel okumalara da açık olan yapıtın, şu anda popüler kültürde çok önemli bir yeri vardır.
2-Makas Eller (Edward Scissorhands) (1990)
Tim Burton’ın alt türü postmodernize ederek hayal ile gerçekliği belirginsizleştiren filmi, Johnny Depp’in başrol performansıyla da dikkat çeker. Burada ana kahraman, ekspresyonist makyajlarla sarılan bir ötekidir ve ‘masalı takip eden küçük kız’ın yerine yerleştirilmiştir. Ana hedef ise taşra hayatının kokuşmuşluğudur.
3-Pan’ın Labirenti (El Laberinto del Fauno) (2007)
Fantastik sinemada “Cronos”, “Hellboy” gibi filmleriyle dikkat çeken Meksikalı Guillermo Del Toro, İspanya’daki Franco rejimini de içine kattığı bu alt tür örneğiyle, formülün içine politikayı dahil etmiştir. Politika, hayal dünyasının bir bilinçaltı konumundadır. Bu da gerçekliği daha da belirsiz hale getirmiştir.
4-Amélie (Le Fabuleux Destin d’Amelie Poulain) (2001)
Jean-Pierre Jeunet’nin romantik-komedi tonundaki peri masalı filmi örneği, Amelie’nin (Audrey Tautou) gözünden Paris’i kurmaca bir hale getirmiştir. Bu da aslında evreniyle dikkat çeken entelektüel bir film modeli yaratmasını sağlar. Son derece yaratıcı ve özgündür.
5-Yurttaş Köpek (Mah Nakorn) (2004)“Kara Kaplanın Gözyaşları” (“Fah Talai Jone”) ile sinemaya giren Taylandlı Wisit Sasanatieng’in bu ikinci filmi, “Amélie”nin formülünü kendi kültürüne adapte eden özlü bir eserdir. Saklı bir klasiktir! Özellikle de bir fabrikada çalışan baş karakterinin Chaplin’vari konumu ile masal dünyasının kitsch (bayağılık estetiği) özeni dikkat çeker.
6-Baron Munchausen’in Maceraları (The Adventures of Baron Munchausen) (1988)
Sinema tarihinin son 20 yılındaki has masalcılardan olan Terry Gilliam’ın en özgün eseri, ‘Baron Munchausen’ adlı tiyatro oyununun peri masalı dünyasına transfer olmasıyla kendine olgun metinler açar. Aslında yine küçük bir kız çocuğudur kahraman. Ancak mitolojik ve tarihi göndermeler, bu yapıtı yenilikçi ve olgunlar için yeterli hale getirir.
7-Labirent (Labyrinth) (1986)
Jim Henson yaratıcılığının sinemadaki en çarpıcı yansımalarından olan eserin ‘küçük kız’ rolünde Jennifer Connelly, kabuslara giren ‘kötü adam’ rolünde ise David Bowie var. Amaç ise bir labirenti geçip karga kılığına girebilen Bowie’nin şatosuna ulaşmak. Hafif kuklalarla kitsch bir hal alsa da hem şen şakrak hem de karamsar dünyasıyla dikkat çekiyor.
8-Manhattan’da Sihir (Enchanted) (2007)
Masalların çizgi filmlerde canlanmış halinden New York’a gelen bir prenses ile onu takip eden cadının ve prensin hikayesi, aslında alt tür adına ayrıksı ve orijinal bir deneme olarak yorumlanabilir. Zira postmodern bir şekilde masal kahramanları gerçek dünyanın içinde dolanmaya başlarlar bir anda. Böylece çizgi film bölümü ile kurmaca bölümü birbiriyle iç içe geçip, müzikal koreografilerinin de katkısıyla fazlasıyla pastiş bir yapı kurulur.
9- Orfeus (Orphée) (1950)
Jean Cocteau imzalı Orfeus hikayesi, sinema tarihinde sanat sinemasının içindeki en çarpıcı örnektir. Aynı zamanda Fransız şiirsel gerçekçiliğinin olmazsa olmazı Cocteau’nun ‘masal’ kavramını sinemaya katması açısından da bir hayli önemli bir konumu vardır.
10-Jumanji (1996)
Bir oyunun içindeki canlanıp gerçek dünyaya gelmesini ele alan yapıt, o ‘kutu oyunu’nu oynayan çocukların gözünden atar. Bu sayede de alt türün içine dahil olmayı becerir. Ancak her harekette başka bir şeyin dünyamıza gelmesi açısından bir hayli yaratıcıdır. “Zathura”, “Inkheart”, “Müzede Bir Gece” gibi filmlerin esin kaynağıdır.
Sinemada ‘masal’ kavramı çoğu kez kullanılmıştır. Ancak bunun bir formülle temsili fantezi türünün alt türü olan ‘peri masalı filmi’ ile olmuştur. Bu da masal dünyasına giren küçük bir kızın maceralarına ve aldığı derslere odaklanır. Bu ‘küçük’lük durumu ve ‘dersler’ zaman geçtikçe farklı kalıpların içine girmiştir elbette.
İşte ‘peri masalı filmleri’nin belki de 20’ye dayanan önemli örneklerinin 10 tanesi aşağıda...
1-Oz Büyücüsü (The Wizard of Oz) (1939)Victor Fleming’in L. Frank Baum’un romanından uyarladığı yapıt, ‘peri masalı filmi’ alt türünü başlatan eserdir. Judy Garland’ın canlandırdığı ana karakter Dorothy’nin Kansas’ı terkedip, iyi ve kötü cadılı, konuşan aslanlı, demir adamlı bir dünyaya girmesini, techicolor teknolojisiyle (o zamanın mavi, sarı ve kırmızı renkler üzerine kurulan renkli pelikülü) siyah-beyazın ayrımını yaparak canlandırır. Eşcinsel okumalara da açık olan yapıtın, şu anda popüler kültürde çok önemli bir yeri vardır.
2-Makas Eller (Edward Scissorhands) (1990)
Tim Burton’ın alt türü postmodernize ederek hayal ile gerçekliği belirginsizleştiren filmi, Johnny Depp’in başrol performansıyla da dikkat çeker. Burada ana kahraman, ekspresyonist makyajlarla sarılan bir ötekidir ve ‘masalı takip eden küçük kız’ın yerine yerleştirilmiştir. Ana hedef ise taşra hayatının kokuşmuşluğudur.
3-Pan’ın Labirenti (El Laberinto del Fauno) (2007)
Fantastik sinemada “Cronos”, “Hellboy” gibi filmleriyle dikkat çeken Meksikalı Guillermo Del Toro, İspanya’daki Franco rejimini de içine kattığı bu alt tür örneğiyle, formülün içine politikayı dahil etmiştir. Politika, hayal dünyasının bir bilinçaltı konumundadır. Bu da gerçekliği daha da belirsiz hale getirmiştir.
4-Amélie (Le Fabuleux Destin d’Amelie Poulain) (2001)
Jean-Pierre Jeunet’nin romantik-komedi tonundaki peri masalı filmi örneği, Amelie’nin (Audrey Tautou) gözünden Paris’i kurmaca bir hale getirmiştir. Bu da aslında evreniyle dikkat çeken entelektüel bir film modeli yaratmasını sağlar. Son derece yaratıcı ve özgündür.
5-Yurttaş Köpek (Mah Nakorn) (2004)“Kara Kaplanın Gözyaşları” (“Fah Talai Jone”) ile sinemaya giren Taylandlı Wisit Sasanatieng’in bu ikinci filmi, “Amélie”nin formülünü kendi kültürüne adapte eden özlü bir eserdir. Saklı bir klasiktir! Özellikle de bir fabrikada çalışan baş karakterinin Chaplin’vari konumu ile masal dünyasının kitsch (bayağılık estetiği) özeni dikkat çeker.
6-Baron Munchausen’in Maceraları (The Adventures of Baron Munchausen) (1988)
Sinema tarihinin son 20 yılındaki has masalcılardan olan Terry Gilliam’ın en özgün eseri, ‘Baron Munchausen’ adlı tiyatro oyununun peri masalı dünyasına transfer olmasıyla kendine olgun metinler açar. Aslında yine küçük bir kız çocuğudur kahraman. Ancak mitolojik ve tarihi göndermeler, bu yapıtı yenilikçi ve olgunlar için yeterli hale getirir.
7-Labirent (Labyrinth) (1986)
Jim Henson yaratıcılığının sinemadaki en çarpıcı yansımalarından olan eserin ‘küçük kız’ rolünde Jennifer Connelly, kabuslara giren ‘kötü adam’ rolünde ise David Bowie var. Amaç ise bir labirenti geçip karga kılığına girebilen Bowie’nin şatosuna ulaşmak. Hafif kuklalarla kitsch bir hal alsa da hem şen şakrak hem de karamsar dünyasıyla dikkat çekiyor.
8-Manhattan’da Sihir (Enchanted) (2007)
Masalların çizgi filmlerde canlanmış halinden New York’a gelen bir prenses ile onu takip eden cadının ve prensin hikayesi, aslında alt tür adına ayrıksı ve orijinal bir deneme olarak yorumlanabilir. Zira postmodern bir şekilde masal kahramanları gerçek dünyanın içinde dolanmaya başlarlar bir anda. Böylece çizgi film bölümü ile kurmaca bölümü birbiriyle iç içe geçip, müzikal koreografilerinin de katkısıyla fazlasıyla pastiş bir yapı kurulur.
9- Orfeus (Orphée) (1950)
Jean Cocteau imzalı Orfeus hikayesi, sinema tarihinde sanat sinemasının içindeki en çarpıcı örnektir. Aynı zamanda Fransız şiirsel gerçekçiliğinin olmazsa olmazı Cocteau’nun ‘masal’ kavramını sinemaya katması açısından da bir hayli önemli bir konumu vardır.
10-Jumanji (1996)
Bir oyunun içindeki canlanıp gerçek dünyaya gelmesini ele alan yapıt, o ‘kutu oyunu’nu oynayan çocukların gözünden atar. Bu sayede de alt türün içine dahil olmayı becerir. Ancak her harekette başka bir şeyin dünyamıza gelmesi açısından bir hayli yaratıcıdır. “Zathura”, “Inkheart”, “Müzede Bir Gece” gibi filmlerin esin kaynağıdır.