Ctrl
15.07.2010, 14:30
Benlik
Benlik (şelf)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sosyal psikolojide önemli araştırma konularından biridir. Tarihsel olarak da sosyal psikologların üzerinde durdukları ilk konular arasında yer alır. W. Jameshttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliğinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem insanın kendini bilme ve değerlendirme konusu gibihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de düşünce ve davranışlarımızın kökeninde bulunan bir yapı gibi incelenebileceğini öne sürmüştür.
Baldwinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliği alter ve ego şeklinde iki karşıt kutba ayırmıştır. Alterhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif gerçek veya hayali olsun diğer insanlar hakkındaki temsillerimizehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ego ise kendi kendimizi algılama tarzımıza göndermektedir.
Mead benliğinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif birey ile çevresi arasındaki etkileşim içinde oluştuğunu vurgulamıştır. Ona göre bireyhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ait olduğu gruplar ve komünote tarafından paylaşılarak inşa olur. Sosyal süreçhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif herkes tarafından aynı şekilde algılanmadığından bireyler arasında önemli farklılıklar görülür. Mead bu farklılaşmalarıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ben ve ego ayrımıyla niteler. Benhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliğin psikolojik kısmıdır ve bireyin yaratıcı yanlarını belirtir; ego ise benliğin sosyolojik yanıdır ve sosyal rollerin içselleştirilmesini ifade eder.
Son yıllardahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sosyal psikologlar tarafından gerçekleştirilen benlik araştırmaları üç sorun etrafında odaklaşmaktadır: Benlik kavramıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani kendimizi nasıl tanımladığımız (benliğin bilişsel yanı)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benlik saygısı veya özsaygıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani kendimizi nasıl değerlendirdiğimiz (benliğin duygu ve değerlendirmeler içeren yanı) ve benlik sunumu ya da kendini sunmahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani kendimizi nasıl sunduğumuz (benliğin davranışsal yanı). Buna göre genel olarak bakıldığında benlikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem istikrarlıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de değişken bir nitelik göstermektehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem içsel bir boyut (anılarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif şemalar)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de dışsal bir boyut (diğerleri önündeki rol ve davranışlar) içermektedir.
Daha yakın yıllarda kültürel ve kültürlerarası psikoloji alanında çalışan sosyal psikologlarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliğin kavramlaştırılmasında literatürde hakim olan anlayışlarınhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Batı toplumlarına özgü bazı yanları olduğuna işaret etmişlerdir. Bu çerçevede örneğin 'bireycilik ideolojisi taşıdığı"http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif "diğerlerinden farklılığa ağırlık verildiği"http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif "başkasına zıtlık" esasında tanımlandığıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif aslında benliğin "kişinin kültürel açıdan paylaşılan modeli" olduğuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif dünyanın Batı dışında kalan kültürlerinin pek çoğunda "ilişkisel bir benlik anlayışının bulunduğu ve "benliğin ilişkisel tarzda tanımlanması" gerektiğihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif vb. hususlar vurgulanmıştır.
Bu alanda öncü bir rol oynayan ve "ilişkisel benlik-ayrışmış benlik" tiplerini ayırteden Kağıtçıbaşı'ya (1998) görehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bu iki benlik anlayışı arasındaki "temel ayrım kendi-içeriklihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bireycihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ayrışmışhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bağımsız benliğin diğer kişilerden kesin sınırlarla ayrılmış olmasıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif buna karşılık ilişkiselhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif (karşılıklı) bağımlı benliğin akışkan sınırları olması"dır ve bu ayrım "hem benlik algısıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de sosyal algı için geçerli"dir.
Benlik (şelf)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sosyal psikolojide önemli araştırma konularından biridir. Tarihsel olarak da sosyal psikologların üzerinde durdukları ilk konular arasında yer alır. W. Jameshttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliğinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem insanın kendini bilme ve değerlendirme konusu gibihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de düşünce ve davranışlarımızın kökeninde bulunan bir yapı gibi incelenebileceğini öne sürmüştür.
Baldwinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliği alter ve ego şeklinde iki karşıt kutba ayırmıştır. Alterhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif gerçek veya hayali olsun diğer insanlar hakkındaki temsillerimizehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ego ise kendi kendimizi algılama tarzımıza göndermektedir.
Mead benliğinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif birey ile çevresi arasındaki etkileşim içinde oluştuğunu vurgulamıştır. Ona göre bireyhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ait olduğu gruplar ve komünote tarafından paylaşılarak inşa olur. Sosyal süreçhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif herkes tarafından aynı şekilde algılanmadığından bireyler arasında önemli farklılıklar görülür. Mead bu farklılaşmalarıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ben ve ego ayrımıyla niteler. Benhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliğin psikolojik kısmıdır ve bireyin yaratıcı yanlarını belirtir; ego ise benliğin sosyolojik yanıdır ve sosyal rollerin içselleştirilmesini ifade eder.
Son yıllardahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sosyal psikologlar tarafından gerçekleştirilen benlik araştırmaları üç sorun etrafında odaklaşmaktadır: Benlik kavramıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani kendimizi nasıl tanımladığımız (benliğin bilişsel yanı)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benlik saygısı veya özsaygıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani kendimizi nasıl değerlendirdiğimiz (benliğin duygu ve değerlendirmeler içeren yanı) ve benlik sunumu ya da kendini sunmahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani kendimizi nasıl sunduğumuz (benliğin davranışsal yanı). Buna göre genel olarak bakıldığında benlikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem istikrarlıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de değişken bir nitelik göstermektehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem içsel bir boyut (anılarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif şemalar)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de dışsal bir boyut (diğerleri önündeki rol ve davranışlar) içermektedir.
Daha yakın yıllarda kültürel ve kültürlerarası psikoloji alanında çalışan sosyal psikologlarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif benliğin kavramlaştırılmasında literatürde hakim olan anlayışlarınhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Batı toplumlarına özgü bazı yanları olduğuna işaret etmişlerdir. Bu çerçevede örneğin 'bireycilik ideolojisi taşıdığı"http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif "diğerlerinden farklılığa ağırlık verildiği"http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif "başkasına zıtlık" esasında tanımlandığıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif aslında benliğin "kişinin kültürel açıdan paylaşılan modeli" olduğuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif dünyanın Batı dışında kalan kültürlerinin pek çoğunda "ilişkisel bir benlik anlayışının bulunduğu ve "benliğin ilişkisel tarzda tanımlanması" gerektiğihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif vb. hususlar vurgulanmıştır.
Bu alanda öncü bir rol oynayan ve "ilişkisel benlik-ayrışmış benlik" tiplerini ayırteden Kağıtçıbaşı'ya (1998) görehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bu iki benlik anlayışı arasındaki "temel ayrım kendi-içeriklihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bireycihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ayrışmışhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bağımsız benliğin diğer kişilerden kesin sınırlarla ayrılmış olmasıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif buna karşılık ilişkiselhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif (karşılıklı) bağımlı benliğin akışkan sınırları olması"dır ve bu ayrım "hem benlik algısıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif hem de sosyal algı için geçerli"dir.